Stawno (do 1945 Stevenhagen)

Pomnik poświęcony poległym mieszkańcom wsi Stawno ( do 1945 Stevenhagen).

Pomnik stoi na terenie cmentarza przykościelnego w jego wschodniej stronie. Jego stan jest dobry. Widać, że we wcześniejszych latach była zamontowana na nim jakaś tablica. Pozostały po niej tylko otwory po śrubach.

Współrzędne : 53.496449, 14.898396

Czytaj dalej „Stawno (do 1945 Stevenhagen)”

Żdżary i Modrzewie ( do 1945 Eichberg i Grünhorst )

Pomnik usytuowany w lesie w pobliżu drogi ze Żdżar do Łaniewa i Modrzewia, po lewej stronie jadąc od Żdżar.

Współrzędne: 53.582087, 14.769019

Pomnik poległych w czasie I Wojny Światowej mieszkańców wsi Żdżary ( Eichberg ) i Modrzewia ( Grünhorst ), choć na kamieniach znajdują się również nazwiska mieszkańców z pobliskiej wsi Łaniewo ( Langenhals ).

Pomnik w latach 30-tych XX wieku. fot. Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Ziemi Goleniowskiej „Żółty Domek”

Czytaj dalej „Żdżary i Modrzewie ( do 1945 Eichberg i Grünhorst )”

Budno (do 1945 roku Buddendorf)

Cmentarz znajduje się w środku wsi. Pierwotnie na jego terenie znajdował się kościół wybudowany w 1822 roku. W latach 70-tych XX wieku został rozebrany. Link do opisu wsi i kościoła: http://historia-zachodniopomorskie.pl/?p=35

Czytaj dalej „Budno (do 1945 roku Buddendorf)”

Podańsko – (do 1945 Puddenzig)

Pomnik upamiętniający poległych mieszkańców wsi w czasie I wojny światowej, znajduje się tuż przy miejscowym kościele przy ulicy Podmiejskiej. Współrzędne:

53°31’53.9″N 14°53’13.8″E

Pomnik z głazu granitowego.

Czytaj dalej „Podańsko – (do 1945 Puddenzig)”

Podańsko – (do 1945 Puddenzig )

Cmentarz ewangelicki znajduje się przy drodze do Zabrodzia, tuż za wsią po lewej stronie. Cmentarz w formie kwadratu o wymiarach 34 x 36 metrów z wyraźnie zarysowaną aleją drzew. Został założony w drugiej połowie XIX wieku.

Czytaj dalej „Podańsko – (do 1945 Puddenzig )”

Jedliny (do 1945 Wolfshorst)

Wieś została założona przez miasto Szczecin w roku 1725 na obrzeżu lasu w pobliżu rzeki Krępy. Nazwa wsi powstała od uroczyska leśnego będącego dawniej wilczym gniazdem. W XIX wieku wieś połączona została z dobrami Świętej w jedno dominium będące własnością Szczecina. W 1905 roku w było tu kilkanaście zagród i 189 mieszkańców. Po roku 1945 wieś otrzymała nową nazwę Jedliny, opuszczona i nie zasiedlona uległa rozbiórce w latach pięćdziesiątych i przestała istnieć.

fot. Zdjęcie wioski z lat 40-tych. Pochodzi ze zbioru Alexa Krahna, którego potomkowie mieszkali w tej wsi.

fot. Zdjęcie z kolekcji Alexa Krahna. Na pierwszym u góry widoczna gospoda Ferdinanda Holza, obok główna ulica wsi. Na dolnym zdjęciu leśniczówka, która znajdowała się nad rzeką Krampą obok wsi.
Czytaj dalej „Jedliny (do 1945 Wolfshorst)”

Raduń (do 1945 Schwabach)

Wieś znajdowała się około 3 km na północ od miejscowości Święta.

Tereny rozciągające się wzdłuż zachodniej strony Domiąży zostały w roku 1312 nadane przez księcia Otto I miastu Szczecin. Miasto wówczas sprowadziło tu pierwszych kolonistów, którzy na osuszonych terenach zakładają pierwszą osadę leżącą ok. 3 km na północ od dzisiejszej wsi Święta. Pierwotna nazwa powstałej wsi brzmiała Raddun potem Radunschen Berg. Trudno dostępny podmokły teren zahamował jednak na długo proces osadniczy tych ziem. Założona wieś podupada. W roku 1750 król pruski Fryderyk II nadaje ją generałowi von Stille, który sprowadza nowych kolonistów i nadaje jej nową nazwę Schwabach. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1754 roku, kiedy to była własnością miasta Szczecin, a następnie Jana Christiana Schwanka. Następnie należała do rodzin Marquardt, Karola Fryderyka Juliusza Campa, Edwarda Schwinninga oraz Carla Theodora Gustava Kickebuscha. W początkach XX wieku wieś ponownie staje się własnością Szczecina.

Raduń rok 1925 ,fot. z kolekcji Wojciech Janda

Czytaj dalej „Raduń (do 1945 Schwabach)”

Łękinia (do 1945 Friedrichsdorf)

Wieś Łękinia leżała około 3 km na zachód od Klinisk Wielkich.

Wieś została założona w latach 1750/1751 przez Johann Friedrich Sydow, właściciela huty szkła koło Czarnej Łąki (Bergland)

W 1779 roku, mieszkało tu 20 rodzin. Ale już 1865 roku były to 72 rodziny w ilości 313 osób.

Wg spisu z 1905 roku mieszkało tutaj 209 mieszkańców. W roku 1925 mieszkało ich już tylko 149 z czego 87 mężczyzn i 67 kobiet, którzy zamieszkiwali 42 domy mieszkalne. Wszyscy mieszkańcy byli protestantami i należeli do parafii w Lubczynie.

W 1939 roku miejscowość liczyła 142 mieszkańców.

Od 1750 roku wieś należała do powiatu Saatzig. W 1815 roku po reformie administracyjnej miejscowość należała do powiatu Randow, a od 15.10.1939 do powiatu Naugard (Nowogard).

W okresie II wojny światowej częściowo zniszczona, po wojnie opuszczona i nie zamieszkana. Dziś praktycznie niewidoczne jej ślady, poza zniszczonym i zdewastowanym cmentarzem.

Czytaj dalej „Łękinia (do 1945 Friedrichsdorf)”

Żółwia Błoć (do 1945 Barfussdorf)

Wieś jest położona ok. 1 km na północny zachód od drogi krajowej nr 6, w tym miejscu pełniącej funkcję północnej obwodnicy Goleniowa, ok. 2 km na północ od miasta.

Ślady osadnictwa na terenie wsi sięgają epoki neolitu, co potwierdza odnalezienie kilku osad na wzgórzu na wschodnim krańcu wsi, a na nich narzędzi kamiennych i elementów uzbrojenia ludności kultury amfor kulistych i kultury ceramiki sznurowej. Następnie, w epoce brązu powstała tu osada rolnicza, co potwierdza znalezisko cmentarzyska urnowego. Prawdopodobnie istniała tutaj również osada odkryta przed wojną kultury łużyckiej i kultury jastorfskiej z epoki żelaza.

 Pierwsza wzmianka o Żółwiej Błoci pochodzi z 1328 roku, kiedy to książę Barnim III Wielki przekazał ją miastu Goleniów. Osada powstała najprawdopodobniej w XIII wieku i miała charakter obronny. Wtedy była własnością książąt pomorskich. Do XVIII wieku była jedną z dwóch wsi (obok Miękowa), należących do miasta. W XIX wieku miasto, w ramach odszkodowania dla Żółwiej Błoci, założyło kolejną wieś, Gollnowshagen (Białuń), zlikwidowano wtedy największe gospodarstwa. W 1784 we wsi było 16 gospodarstw chłopskich i 8 chałupniczych. W roku 1820 posiadała już 41 domów mieszkalnych i oprócz chłopów mieszkali we wsi rzemieślnicy (w roku 1847 – 1 szewc, 2 krawców, 2 kowali i 2 handlarzy oraz pracownicy najemni utrzymujący się z pracy stałej poza rolnictwem).

fot. Zabudowania gospodarcze w Żółwiej Błoci w roku 1932.

We wsi znajdował kościół oraz dwa cmentarze- pierwszy przy kościele, a drugi został założony w drugiej połowie XIX wieku w znacznym oddaleniu od wsi, ok. 1 km na północny –zachód od wsi w lesie. Obecny kościół p.w. św. Antoniego powstał w 1932 roku z inicjatywy części mieszkańców należących do kościoła metodystów.

 Pierwotny kościół o rodowodzie średniowiecznym został rozebrany po wojnie. Kościół stał na nawsiu, gdyż wieś została założona na planie owalnicy. Na początku XX wieku wieś powiększała się i rozbudowała się w stronę Białunia.

fot. Zdjęcia kościoła i jego wnętrza z 1949 roku. Zdjęcia zakupione na www.fotomemoria.pl  

 Na dawnym cmentarzu przykościelnym stoją dwa głazy stanowiące pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym na frontach I wojny światowej. Na jednym a nich znajdują się nazwiska poległych.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
1734: 27 Feuerstellen, vermutlich 150-200 Personen 1734 – 150-200 mieszkańców

1811 – 243 mieszkańców

1814 – 188 mieszkańców

1820 – 306 mieszkańców

1828 – 278 mieszkańców

1834 – 330 mieszkańców

1840 – 378 mieszkańców

1843 – 432 mieszkańców
1871 – 465 mieszkańców – w tym 231 mężczyzn i 234 kobiet ,105 dzieci poniżej 10 roku życia. W tym 333 osoby powyżej 10 roku życia, umiejące czytać i pisać

1905 – 359 mieszkańców
1912 – 393 mieszkańców
1925 – 396 mieszkańców
1939 – 386 mieszkańców
2000 – 196 mieszkańców

Mapa Żółwiej Błoci przez 1945 rokiem

Żdżary ( do 1945 Eichberg )

Wieś jest położona na zachód od drogi nr 3 i 6 (obwodnica miasta Goleniowa), na skraju Puszczy Goleniowskiej.

 Na terenie miejscowości znajdują się bardzo liczne stanowiska archeologiczne. Ze znalezisk wynika, że tereny te były zamieszkane już 8 tys. lat temu przez kultury mezolityczne, następnie przez stosunkowo rzadką na tym terenie kulturę ceramiki dołkowo-grzebykowej i kolejno przez kulturę pucharów lejkowatych, amfor kulistych, ceramiki sznurowej, najliczniejszą na tym terenie kulturę łużycką i wreszcie na północno-wschodnim krańcu wsi znajdują się pozostałości osady wczesnosłowiańskiej z VIII w. Wśród przedmiotów znaleziono m.in. mezolityczny kościany harpun, topory kamienne – głownie kultury ceramiki sznurowej, gliniane naczynia, haki, sita i liczne narzędzia z kości i kamienia.

W 1314 tereny te stały się własnością miasta Goleniowa. Sama wieś została założona w XIX wieku, kiedy miasto wydzieliło z tego terenu kilkanaście działek kolonizacyjnych. W II połowie XIX stulecia Żdżary były wsią o zabudowie nieregularnej, złożoną z kilku mniejszych osad. Przed wojną znajdowała się tutaj szkoła, w której istniało muzeum zabytków archeologicznych ówcześnie znane niemal w całej Europie oraz poczta. Z analizy mapy z 1888 r. dokładnie widać, że ówczesna wieś złożona była z kilku osad, a największa Eichberg dała nazwę całej miejscowości.

fot. Zdjęcie szkolne wykonane przed budynkiem szkoły w roku 1927

Zabudowa wsi pochodzi z XX wieku, jest to wieś nieregularna, jednak główna oś znajduje się wzdłuż głównej drogi.

Nieopodal, w zagajniku znajduje się kamień pamięci mieszkańców Żdżar i Łaniewa, którzy zginęli na frontach I wojny światowej.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1905 – 153 mieszkańców

1925 – 32 mieszkańców

2000 – 122 mieszkańców

Mapa Żdżar przed 1945 rokiem