Miesiąc: luty 2020

Wieś jest położona ok. 1 km na północny zachód od drogi krajowej nr 6, w tym miejscu pełniącej funkcję północnej obwodnicy Goleniowa, ok. 2 km na północ od miasta.

Ślady osadnictwa na terenie wsi sięgają epoki neolitu, co potwierdza odnalezienie kilku osad na wzgórzu na wschodnim krańcu wsi, a na nich narzędzi kamiennych i elementów uzbrojenia ludności kultury amfor kulistych i kultury ceramiki sznurowej. Następnie, w epoce brązu powstała tu osada rolnicza, co potwierdza znalezisko cmentarzyska urnowego. Prawdopodobnie istniała tutaj również osada odkryta przed wojną kultury łużyckiej i kultury jastorfskiej z epoki żelaza.

 Pierwsza wzmianka o Żółwiej Błoci pochodzi z 1328 roku, kiedy to książę Barnim III Wielki przekazał ją miastu Goleniów. Osada powstała najprawdopodobniej w XIII wieku i miała charakter obronny. Wtedy była własnością książąt pomorskich. Do XVIII wieku była jedną z dwóch wsi (obok Miękowa), należących do miasta. W XIX wieku miasto, w ramach odszkodowania dla Żółwiej Błoci, założyło kolejną wieś, Gollnowshagen (Białuń), zlikwidowano wtedy największe gospodarstwa. W 1784 we wsi było 16 gospodarstw chłopskich i 8 chałupniczych. W roku 1820 posiadała już 41 domów mieszkalnych i oprócz chłopów mieszkali we wsi rzemieślnicy (w roku 1847 – 1 szewc, 2 krawców, 2 kowali i 2 handlarzy oraz pracownicy najemni utrzymujący się z pracy stałej poza rolnictwem).

fot. Zabudowania gospodarcze w Żółwiej Błoci w roku 1932.

We wsi znajdował kościół oraz dwa cmentarze- pierwszy przy kościele, a drugi został założony w drugiej połowie XIX wieku w znacznym oddaleniu od wsi, ok. 1 km na północny –zachód od wsi w lesie. Obecny kościół p.w. św. Antoniego powstał w 1932 roku z inicjatywy części mieszkańców należących do kościoła metodystów.

 Pierwotny kościół o rodowodzie średniowiecznym został rozebrany po wojnie. Kościół stał na nawsiu, gdyż wieś została założona na planie owalnicy. Na początku XX wieku wieś powiększała się i rozbudowała się w stronę Białunia.

fot. Zdjęcia kościoła i jego wnętrza z 1949 roku. Zdjęcia zakupione na www.fotomemoria.pl  

 Na dawnym cmentarzu przykościelnym stoją dwa głazy stanowiące pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym na frontach I wojny światowej. Na jednym a nich znajdują się nazwiska poległych.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:
1734: 27 Feuerstellen, vermutlich 150-200 Personen 1734 – 150-200 mieszkańców

1811 – 243 mieszkańców

1814 – 188 mieszkańców

1820 – 306 mieszkańców

1828 – 278 mieszkańców

1834 – 330 mieszkańców

1840 – 378 mieszkańców

1843 – 432 mieszkańców
1871 – 465 mieszkańców – w tym 231 mężczyzn i 234 kobiet ,105 dzieci poniżej 10 roku życia. W tym 333 osoby powyżej 10 roku życia, umiejące czytać i pisać

1905 – 359 mieszkańców
1912 – 393 mieszkańców
1925 – 396 mieszkańców
1939 – 386 mieszkańców
2000 – 196 mieszkańców

Mapa Żółwiej Błoci przez 1945 rokiem

Wieś jest położona na zachód od drogi nr 3 i 6 (obwodnica miasta Goleniowa), na skraju Puszczy Goleniowskiej.

 Na terenie miejscowości znajdują się bardzo liczne stanowiska archeologiczne. Ze znalezisk wynika, że tereny te były zamieszkane już 8 tys. lat temu przez kultury mezolityczne, następnie przez stosunkowo rzadką na tym terenie kulturę ceramiki dołkowo-grzebykowej i kolejno przez kulturę pucharów lejkowatych, amfor kulistych, ceramiki sznurowej, najliczniejszą na tym terenie kulturę łużycką i wreszcie na północno-wschodnim krańcu wsi znajdują się pozostałości osady wczesnosłowiańskiej z VIII w. Wśród przedmiotów znaleziono m.in. mezolityczny kościany harpun, topory kamienne – głownie kultury ceramiki sznurowej, gliniane naczynia, haki, sita i liczne narzędzia z kości i kamienia.

W 1314 tereny te stały się własnością miasta Goleniowa. Sama wieś została założona w XIX wieku, kiedy miasto wydzieliło z tego terenu kilkanaście działek kolonizacyjnych. W II połowie XIX stulecia Żdżary były wsią o zabudowie nieregularnej, złożoną z kilku mniejszych osad. Przed wojną znajdowała się tutaj szkoła, w której istniało muzeum zabytków archeologicznych ówcześnie znane niemal w całej Europie oraz poczta. Z analizy mapy z 1888 r. dokładnie widać, że ówczesna wieś złożona była z kilku osad, a największa Eichberg dała nazwę całej miejscowości.

fot. Zdjęcie szkolne wykonane przed budynkiem szkoły w roku 1927

Zabudowa wsi pochodzi z XX wieku, jest to wieś nieregularna, jednak główna oś znajduje się wzdłuż głównej drogi.

Nieopodal, w zagajniku znajduje się kamień pamięci mieszkańców Żdżar i Łaniewa, którzy zginęli na frontach I wojny światowej.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1905 – 153 mieszkańców

1925 – 32 mieszkańców

2000 – 122 mieszkańców

Mapa Żdżar przed 1945 rokiem

Wieś leży ok. 2 km od jeziora Dąbie, przy drodze Lubczyna – Szczecin, administracyjnie bezpośrednio graniczy z miastem Szczecinem.

Nazwa wsi pochodzi od protegowanego generała króla Fryderyka II o nazwisku Arnim. Początkowo teren przeznaczony pod kolonizację nazywał się Henningshorst i taką nazwę otrzymała wieś. Nazwa ta przetrwała 20 lat, a potem na rozkaz króla zmieniono nazwę na Arnimswalde.

Pierwsza wzmianka o Załomiu pochodzi z wieku XVIII. W ramach kolonizacji wewnętrznej, wydzielono w roku 1747 z posiadłości miejskich Dąbia 1439 mórg ziemi uprawnej oraz 1833 morgi lasów i pastwisk i na tym obszarze założono wieś kolonizacyjną. Pierwsi koloniści pochodzili z Holandii. W następnych latach liczba indywidualnych gospodarstw wzrosła do 38, uprawiających 576 mórg. Na reszcie terenów zamieszkiwało spoko robotników i rzemieślników: 1 krawiec, 1 szewc, 1 piekarz, 1 kupiec spożywczy i oberżysta.

Słabe ziemie nie sprzyjały jednak rozwojowi wsi. Nie można było wykorzystać łąk, ponieważ często były zalewane wadą, mimo to hodowla bydła była duża. W 1864 roku we wsi było 50 koni, 200 krów, 25 owiec, 10 świń. Część mieszkańców za główne swoje zajęcie przynoszące dochód uważało rybołówstwo. We wsi wybudowano wiatrak holenderski. Na terenie Załomia występowały również źródła słone. Wzmianki o warzeniu soli w Dąbiu pochodzą już z XII wieku, korzystało ono z solanek leżących w wąwozie między Załomiem, a łąkami nad jeziorem Dąbie. Po dawnych solankach pozostała nazwa topograficzna Solanki.

W 1822 roku wzmiankowany był tutaj folwark, należący do Schrodera, który liczył 210 ha ziemi o profilu hodowlanym.  W latach 30-tych XX wieku folwark należał do Paula Schrodera i było to gospodarstwo mleczarskie. We wsi znajdował się kościół z cmentarzem i stacja kolejowa.

Kościół rozebrano po wojnie, a na miejscu tym zbudowano kościół pw. Przemienienia Pańskiego oraz plebanię.

 W Załomiu w latach 30-tych XX wieku powstała fabryka.

W 1934r. szczecińska firma Stoewer-Werke uruchomiła w Załomiu produkcję silników, do wytwarzanych przez siebie samochodów. Od 1938 roku zakład został przejęty przez Pommersche Motorenbau GmbH (PoMo), z siedzibą przy Seeweg 16 / ul. Żaglowa 16 w Dąbiu – dziś w tym budynku mieści się przedszkole. Firma na mocy licencji, rozpoczęła seryjną produkcję silników lotniczych jako kooperant Junkers & Co. Warmwasser-Apparatefabrik w Dessau. W okresie rozbudowy niemieckich sił powietrznych Luftwaffe, zakład zwiększał produkcję w miarę wzrostu liczby samolotów oraz wprowadzania nowych modeli.

fot. Między innymi do widocznych na zdjęciu Ju-88 produkowano w Załomiu silniki

Wybuch II wojny światowej jeszcze bardziej zintensyfikował produkcję. W zakładzie pracowało kilka tysięcy pracowników (od 3 do 5 tysięcy). Poza Niemcami zatrudnieni byli Polacy, Holendrzy, Duńczycy, Czesi, Francuzi, Anglicy i inne narodowości. Wszyscy obcokrajowcy mieszkali w drewnianych barakach (Arbeitslager Arnimswalde), zlokalizowanych obok fabryki. Niemcy zatrudnieni w tej fabryce mieszkali w domkach zlokalizowanych obok zakładu oraz w specjalnie wybudowanym osiedlu w lesie pomiędzy Załomiem a Kliniskami. Na terenie zakładu każdy pracownik przypisany był do swojego miejsca pracy i nie wolno mu było bez specjalnego zezwolenia przemieszczać się do innej hali. W czasie wolnym od pracy mogli się oni poruszać po okolicy z możliwością odwiedzania Dąbia. Każdy posiadał dokument stwierdzający zatrudnienie w fabryce. Biorąc pod uwagę ogromne znaczenie całego regionu przemysłowego Szczecina (stocznie, fabryka benzyny syntetycznej w Policach, fabryka w Załomiu) wojska alianckie dokonały w dniu 11 kwietnia 1944 r. nalotów na cele przemysłowe północnych Niemiec – na samą fabrykę w Załomiu spadło ok. 85 ton bomb odłamkowo-burzących oraz zapalających. W wyniku bombardowań fabryka została poważnie zniszczona, a dostawy do zakładów Junkers części oraz wyremontowanych silników zostały niemalże wyeliminowane, zdecydowanie zmniejszając tym samym siłę rażenia Luftwaffe.

 Po wojnie zakład początkowo był w posiadaniu wojsk radzieckich, a następnie władze polskie zorganizowały tu składowisko złomu metalowego. Następnie zakład przejęły Państwowe Zakłady Zbożowe (PZŻ), które w ocalałych elementach hal fabrycznych składowały zboże. W roku 1957 w Centralnym Zarządzie Przemysłu Kablowego zapadła decyzja o budowie nowej fabryki. Zdecydowano, że najwłaściwszym będą obiekty po byłej niemieckiej fabryce przemysłu lotniczego w Załomiu. O tworzeniu państwowego przedsiębiorstwa pod nazwą: „Szczecińskie Zakłady Wytwórcze Materiałów Elektrotechnicznych w Budowie” poinformowano w zarządzeniu ministra przemysłu ciężkiego w dniu 12 sierpnia 1957 r. Przekazanie 300 hektarowego terenu przez PZŻ nowemu przedsiębiorstwu nastąpiło 09 listopada 1957 r. Na początku produkowano przewody o prostej konstrukcji, z czasem większość produkcji stanowiły przewody o wysokim stopniu zaawansowania technologicznego. Uruchomiono szkołę przyzakładową, zaczęto werbować pracowników z kraju. Powstał hotel robotniczy, osiedla zakładowe, przedszkola, szkoły, przychodnia, klub fabryczny. W 1960 roku zakład zyskał nazwę Fabryki Kabli „Załom” i pod tą nazwą funkcjonował do początku XXI wieku, z krótką przerwą w latach 1976-1979, kiedy nosił nazwę Fabryka Przewodów Elektrycznych „EMA Załom”. W lutym 1989 roku, w wyniku fuzji trzech największych kablowni w Polsce, zakład wszedł w skład grupy „Elektrim – Kable Polskie” S.A. Rok 2002 natomiast zaowocował przejęciem grupy przez „Tele-Fonika KFK” S.A. Powstała grupa „Tele-Fonika Kable” S.A., a sama fabryka w Załomiu – przyjęła nazwę nowej spółki stając się jej zakładem produkcyjnym – powstał Zakład Szczecin.

 Około 2 km od wsi w kierunku Dąbia znajduje się obelisk poświęcony żołnierzom, którzy zginęli na frontach I wojny światowej. Jego funkcję zmieniono po wojnie na pomnik zasłużonych meliorantów.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1747 – 24 mieszkańców

1790 – 378 mieszkańców

1874 – 493 mieszkańców

1939 – 391 mieszkańców

2009 – 863 mieszkańców

Mapa Załomia przed 1945 rokiem

Wieś położona jest przy drodze łączącej Widzieńsko z drogą nr 3, na Równinie Goleniowskiej porośniętej sosnowymi i mieszanymi lasami Puszczy Goleniowskiej.

W momencie zakładania wsi, otrzymała ona nazwę na cześć księżniczki Amalii von Preußen, siostry Fryderyka II Wielkiego, króla Prus.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1746 roku, kiedy to zatwierdzono plan założenia owczarni Amalienhof w powiecie Stepenitz ( Stepnica) i osiedla dla 8 chłopów małorolnych. W 1751 roku, osiedlono 12 małych rodzin na nowej farmie owiec na tzw. „Brande”( podejrzewam że była to nazwa geograficzna, miejsca gdzie dziś znajduje się wioska- lecz dziś nie można jej odnaleźć na żadnych mapach).

fot. Projekt Holländerei autorstwa mistrza budowlanego Schwatcke, 1751 r. Archiwum Państwowe Szczecin

Czytaj dalej „Wierzchosław (do 1945 Amalienhof)”

Wieś jest położona przy drodze prowadzącej na Stargard, nad rzeką Wisełką, na Równinie Nowogardzkiej, w niewielkiej dolinie otoczonej przez wzgórza – drumliny. Istnieje także Gajówka o tej samej nazwie, która posiada osobny status niż wieś. Tarnówko Gajówka leży nieco bardziej na północ niż osada.

Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z okresu kultury lateńskiej. Potwierdzają to znaleziska archeologiczne. Pierwsza nowożytna wzmianka o wsi pochodzi z wieku XV. Tarnówko zostało założone na planie ulicówki jako własność rodu von Petersdorf. W połowie XVIII wieku wieś została zastawiona, ale w roku 1763 została wykupiona przez Fryderyka von Petersdorf i została w rękach rodziny do 1928 roku.  W 1784 roku znajdowały się tutaj 2 folwarki, młyn wodny na Wisełką, 8 gospodarstw (w tym 4 pełnorolne) oraz 22 domy mieszkalne. Na północnym skraju wsi umieszczona była krochmalnia (Starkefabrik), ulokowana na miejscu dawnego młyna – obiekt ten należał do właściciela majątku. W czasie II wojny światowej została prawie całkowicie zniszczona. Pozostały jedynie ruiny kościoła oraz zabytkowy dwór z folwarkiem.

Zabytkowy dwór, położony obok drogi do Tarnowa, został zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku w stylu neoklasycystycznym. Jest to budynek murowany z elementami ryglowymi, założony na planie prostokąta. Ciekawe rozwiązania architektoniczne prezentują gzymsy oraz opaski wokół okien. Obecnie budynek został sprzedany i jest remontowany. Jedynie część południowo-zachodnia została przebudowana. Obok dworu znajdują się zaniedbane budynki gospodarcze (dawny folwark) oraz ogród i sad. Do domu prowadzi aleja kasztanowa, gdzieniegdzie ruiny dawnych cokołów parkanu oraz bramy wjazdowej. Drugim zabytkiem jest kościół z XV w. Obecnie pozostała tu jedynie kamienno-ceglana trójkondygnacyjna wieża, zwieńczona XIX-wieczną drewnianą nadbudówką oraz niewielkie fragmenty fundamentów kościoła. Na podwyższonym terenie okalającym znajdują się również stare nagrobki i krzyże żeliwne, świadczące o istnieniu w tym miejscu ewangelickiego cmentarza.

fot. Kościół, rok 1932

fot. Kościół, rok 1949. Zdjęcie zakupione na www.fotomemoria.pl

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1925 – 115 mieszkańców

2000 – 110 mieszkańców

Mapa Tarnówka z 1922 roku

Wieś leży przy drodze Goleniów – Stargard, ok. 9 km na południowy zachód od Goleniowa.

Tarnowiec został założony na początku XIX wieku, jako kolonia chłopska w związku z separacją gruntów chłopskich i majątku w Tarnówku. Dawniej ziemie te należały do lenna von Petersdorfów. W połowie XIX wieku we wsi było 10 gospodarstw rolnych w tym 4 duże, 9 domów mieszkalnych i 19 domów wolnych od podatku. W tym czasie do wsi należało 476 mórg ziemi. Wieś została założona jako rzędówka dwuliniowa.

Po II wojnie światowej wieś nosiła nazwę Lubczewo, później Tarnowiec.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1928 – 57 mieszkańców

2000 – 62 mieszkańców

Mapa Tarnowca przed 1945 rokiem

Wieś leży na końcu drogi wojewódzkiej nr 113, położona bezpośrednio na prawym brzegu Odry (Roztoki Odrzańskiej), naprzeciw Polic, w Dolinie Dolnej Odry, ok. 16 km na zachód od Goleniowa.

Wieś założona została prawdopodobnie w pierwszej połowie XVIII wieku. Tereny w okolicach Świętej rozciągające się wzdłuż zachodniej strony Domiąży zostały w roku 1312 nadane przez księcia Otto I miastu Szczecin. Miasto wówczas sprowadziło tu pierwszych kolonistów, którzy na osuszonych terenach zakładają pierwszą osadę. Jednak pierwsza wzmianka pochodzi z 1754 roku, kiedy to wieś była własnością Szczecina.

Później przeszła w ręce Jana Christiana Schwanke. Kolejnymi właścicielami wsi byli członkowie rodziny Marquardt, Karol Fryderyk Julian Camp –od 1830 roku, następnie Edwadt Schwinning – który jak jego poprzednik był kupcem i pod koniec XIX wieku Carl Theodor Gustaw Kickebusch. Przed II wojną światową majątek w Świętej należał do Dominium Langenberg G.m.b.H w którego to skład wchodziły również dwie okoliczne wioski Kamieniska i Jedliny.

W Świętej znajdowała się przystań dla barek i statków. Kursował tutaj codziennie parowiec „Pölitz”, który należał do Hugo Stark’a . Kursował on na trasie:

Pölitz – Police

Züllchow – Żelechowo

Stolzenhagen – Stołczyn

Glienken – Glinki

Feldmühle

Ihnamünde – Inoujście

Langenberg – Święta

fot. Wycinek z gazety „Pommersche Zeitung” -udostępnione przez Dominika Wołyńskiego

Oferował regularne połączenia dla pasażerów oraz przewóz większych ładunków. Odpływał codziennie o 6:45 z Polic – ze Szczecina w drogę powrotną o 13:15.

Oprócz przystani w wiosce znajdował się, folwark i dwór z parkiem, fabryka torfu, kościół, cmentarz, a przy porcie zespół budynków magazynowych.

Podczas II wojny światowej w obrębie wsi zostały usytuowane stanowiska obrony przeciwlotniczej broniącej przed nalotami alianckimi Zakładów Benzyny Syntetycznej „Hydrierwerke Stettin-Politz” znajdujących się po drugiej stronie Domiąży.

W dniach od 7do 29 marca 1945 roku, toczyły się tutaj zacięte walki o przyczółek Święta.

Wyjątki są z książki F.Husemann: „Gute Glaubens waren. 4 SS-Polizei Panzergrenadiere-Division”:

Przyczółek w rejonie m. Święta sięgał na wschód do m. Bolesławice (szerokość 8 km i głębokość 5 km). Załogę stanowiły: dwa bataliony piechoty, oddział rozpoznawczy 4 Policyjnej Dywizji Grenadierów Pancernych SS, dwa bataliony alarmowe rozlokowane za Odrą i jednostki artylerii przeciwlotniczej.

Generalmajor Voigt zostaje komendantem wojennym Polic i m. Święta.

Po dziesięciu dniach, około 14 marca, rozpoczęły się ataki czołgów z piechotą na Przyczółek Święta, poprzedzone silnym ogniem artylerii. Dokonywano coraz więcej włamań w obronę, więc linia frontu przyczółka musiała być cofana. Jednostki SS pełniły rolę „straży pożarnej” przy oczyszczaniu włamań w obronę.

Około godzin rannych przebiła się na przyczółek Święta grupa 150 żołnierzy z rozbitej 5 Dywizji Strzeleckiej z generałem Sixtem na czele.

Na przyczółek Święta przebiła się 600-osobowa Kampfgruppe „Freund” (w składzie: Kampfgruppe „Hornung”, batalion „Lennartz”, oddziały sztabowe X Korpusu Armijnego SS i około 200 rozbitków bez broni).

24 marca 1945:

Z przyczółka Święta ewakuowano wszystkich niezdatnych do boju żołnierzy, głównie rozbitków z grup, które przebiły się z Pomorza w ostatnich dniach.

61 Armia zaatakowała niemiecki przyczółek w rejonie m. Święta. 

Od dnia 25 marca w ataku na przyczółek Święta biorą, według ocen niemieckich, trzy radzieckie dywizje.

Załoga przyczółka Święta zaatakowana została przez jednostki 61 Armii i do wieczora ze-pchnięta w zabagniony teren nadbrzeżny. Resztki ewakuowały się nocą na 29.03.45. 

Dowództwo przyczółka Święta zadecydowało o opuszczeniu bronionych pozycji i wycofaniu resztek garnizonu za Odrę. Operację przeprowadzono nocą na 29 marca, ewakuując około 2000 żołnierzy.

Koniec obrony przyczółka w rejonie m. Święta. Broniły się tu oddziały uratowanej z pogromu na Pomorzu Zachodnim 402 Dywizji Piechoty, batalionu Hitlerjugend „Murswiek”, batalionu Volkssturmu i batalionu Marynarki Wojennej.

29 marca 1945:

Likwidacja przyczółka w rejonie m. Święta.

Około 01.30 rankiem 29 marca na stanowisku dowodzenia znajdował się SS-Hauptsturmführer Jürgens i oficerowie jego sztabu. Punkt mieścił się w rozwalonym na poły domu chłopskim. Ostatnia łódź szturmowa odbiła od brzegu w momencie, gdy pierwsi Rosjanie szli do ataku z okrzykiem Hurra! od wschodu. Jürgens i Freitag wyskoczyli jako ostatni przez okno i wskoczyli do łodzi, która od razu wystartowała i zniknęła z prądem rzeki pod osłoną nocy.

Rano o 06.00 SS-Hauptsturmführer Jürgens zameldował się ze swymi oficerami w sztabie u Generalmajora Voigta. Generał oświadczył, że nocą nadszedł rozkaz odwrotu z przyczółka więc samowolne działanie dowództwa można usprawiedliwić. W raportach Wehrmachtu doniesiono, że przyczółek Święta został opuszczony po bohaterskich walkach na rozkaz Führera. Za walkę pod Świętą SS-Hauptsturmführer Jürgens został odznaczony Krzyżem Rycerskim.

Komunikat OKW: „…pod Szczecinem ewakuowano przyczółek Święta…”

fot. Wniosek o nadanie Krzyża Żelazngo dla SS-Hauptsturmführer Jürgens

Obecna zabudowa blokowa pochodzi z okresu PRL, wieś popegeerowska, zachowały się resztki przystani promowej nad Odrą oraz dwór z początków XX wieku i resztki zabudowy folwarcznej. W pobliżu wsi, na terenach bagiennych i leśnych, założono florystyczny rezerwat „Uroczysko Święta”, którego celem jest ochrona drzew liściastych, wiciokrzewu pomorskiego, długosza królewskiego i woskownicy europejskiej. Rezerwat położony jest na terenach depresyjnych, zalewowych. Nieopodal znajdują się również duże sztuczne zbiorniki wodne, wykorzystywane przez wędkarzy. We wsi znajduje się również leśniczówka Czarna Łąka.

Planowana jest budowa przeprawy mostowej przez Odrę Police – Święta, nad Domiążą, łączącej Goleniów i Świętą z miastem Police i planowaną obwodnicą zachodnią Szczecina – połączenie z lewobrzeżną częścią Szczecina, północną częścią powiatu polickiego i przejściami granicznymi w Lubieszynie i Kołbaskowie w powiecie polickim.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1734 – 5-10 mieszkańców

1871 –  188 mieszkańców, w tym 95 mężczyzn i 93 kobiety, w tym 48 dzieci poniżej 10 roku życia. Ponadto 125 osób powyżej 10 roku życia umiejących czytać i pisać

1905 –  252 mieszkańców

1939 –  319 mieszkańców

2000 –  300 mieszkańców

Mapa Świętej z 1938 roku

Wieś jest położona, przy drodze prowadzącej z Goleniowa do Klinisk jadąc w kierunku Stargardu Szczecińskiego.

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie wsi sięgają neolitu. Znaleziska archeologiczne pozwalają przypuszczać, że istniała tutaj osada kultury ceramiki sznurowej. Późniejsze znaleziska, m.in. cmentarzyska popielnicowe, świadczą o istnieniu tutaj osady kultury łużyckiej.

 Stawno zostaje założone w wieku XVIII, na wykarczowanych byłych terenach leśnych. Założycielem był Urząd Domenalny w Stargardzie Szczecińskim. Wieś została założona na planie ulicówki. Znajdował się tutaj kościół, cmentarz, kilka gospodarstw, w 1872 roku ok. 180 mieszkańców.

W 1884 r. wybudowano kościół (dzisiaj jest p.w. Opieki św. Józefa), który. We wsi znajdował się także nieistniejący dziś młyn wodny oraz pochodząca z końca XIX wieku remiza.

Głównym zabytkiem jest kościół pw. Opieki św. Józefa, zbudowany w roku 1884. Został on zbudowany na planie prostokąta, z wieżą i prezbiterium, z kamienia ciosanego (korups) i cegły. Kościół posiada ozdobne portale, gzymsy i ostrołukowe okna. Dach jest dwuspadzisty, a hełm wieży ośmioboczny. Zabytek zbudowany w stylu neogotyckim.

fot. Ambona w stylu elektycznym z końca XIX wieku

fot. Neogotycki ołtarz główny z końca XIX wieku

fot. Herb kolatora- fundatora, wisi wewnątrz wieży kościelnej

W pobliżu kościoła znajdował się cmentarz. Przy kościele znajduje się pomnik upamiętniający byłych mieszkańców Stawna , którzy zginęli na frontach I wojny światowej .

Obecna zabudowa wsi pochodzi głównie z przełomu XIX i XX wieku. Do zabytków należą ryglowe i murowane domy mieszkalne, w tym budynek dawnej szkoły, czynnej do lat 90. XX wieku.

Po 1945 r. wieś przejściowo nazywała się Stawiska, a później Stawno.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1872 – 185 mieszkańców

1925 – 172 mieszkańców

2000 – 112 mieszkańców

Mapa Stawna przed 1945 rokiem

Zdjęcia współczesne: Wojciech Janda

Wieś leży na zachód od drogi ekspresowej S3, przy drodze Goleniów – Kliniska, na skraju Puszczy Goleniowskiej.

Wieś utworzona w 1975 r. z domów wsi Rurzyca (Rörchen), Dobroszyn (dawniej Klein – Sophienthal) i Warcisławiec (dawniej Gross – Sophienthal).

 Historia trzech pierwszych wsi jest podobna. Jedynie historia Rurzycy sięga czasów odleglejszych, gdyż osadnictwo na tych ziemiach rozwinęło się już w XIII wieku i było związane z klasztorem w Kołbaczu. Wszystkie miejscowości zostały założone w połowie XVIII wieku na planie ulicówek, a ich założycielem było państwo pruskie. Wieś Sophienthal zostaje zasiedlona przez osadników holenderskich po osuszeniu terenów przyjeziornych, zaś na terenie Rörchen powstaje folwark. Od 1785 folwark należał do kupca Marcina Frederyka  von Dommow, a od roku 1800 do Christiana von Hiligendorf i od roku 1803 do żydowskiego kupca Mojżesza Benjamina Itzige. W 1822 r. przejęła go rodzina von Borgstede, która władała nim do rozpoczęcia II wojny światowej. W dawnej Rurzycy znajdował się kościół ewangelicki z cmentarzem, wiatrak, dwór i szkoła, zaś w Dobroszynie kościół i cmentarz. Obecnie żadna z tych budowli się nie zachowała, chociaż ze starej zabudowy pozostało kilkanaście ciekawych domów mieszkalnych. Na szczególną uwagę zasługują domy ryglowe i niektóre już murowane, stylizowane na dworki.

We wsi Dobroszyn w roku 1872 mieszkało 104 mieszkańców, natomiast w roku 1925- 84 mieszkańców.

We wsi Warcisławiec  w latach 1832-34 było 6 dużych gospodarstw po 83 morgi, 12 parceli gruntowych, 16 budynków wolnych od podatku i 13 domów ,a do wsi należało 677 morg ziemi. W 1872 roku wieś liczyła 21 gospodarstw domowych, 13 domów i 110 mieszkańców. W latach 20-tych XX wieku, wieś liczyła 85 mieszkańców.

Znajduje się tutaj kościół wybudowany w roku 1906, z czerwonej cegły, w stylu neogotyckim. Szczególnie ciekawe są dębowe drzwi wejściowe i ich dekoracyjne elementy metalowe. Kościół ma budowę salową z wyraźnie wydzielonym prezbiterium). Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z okresu polskiego. Na uwagę zwracają okna witrażowe. Niektóre otwory okienne zostały zamurowane. Na niewysokiej, dwuspadzistej wieży znajdują się dwa dzwony żeliwne z 1870 r.

fot. Jeden z dzwonów

fot. Zdjęcia kościoła ,dzwonu i zabytkowych drzwi

fot. Zabytkowe ograny Grüneberga z kolejnym numerem produkcyjnym 670 z roku 1912. Wg spisu fabryki w Rurzycy zainstalowane były organy z numerem 608. Świadczy to zamianie organów po 1945 roku.

W marcu 1945 r. stacjonował w miejscowości sztab 10. Dywizji Pancernej SS „Frundsberg”, dowodzonej przez SS-Sturmbannführera Heinricha Brinkmanna.

Mapa Rurzycy przed 1945 rokiem