„Zamek” koło Krzywic (do 1945 Kriewitz)

Niewielu wie o tym miejscu, trudno też je odnaleźć. Na starych mapach oznaczono je jako Schlossberg, czyli wzgórze zamkowe. Dziś po „zamku”, a raczej grodzie praktycznie nic nie zostało. Jedyne jego ślady widoczne są w postaci większych kamieni.

Grodzisko wymieniane jest w kilku naukowych publikacjach niemieckich z początku XIX wieku oraz w nowszych, XX-wiecznych. Jednak z powodu braku zainteresowania polskich badaczy w okresie powojennym narosło wokół niego sporo legend. Okoliczni mieszkańcy, próbując ustalić czas powstania grodu i jego właściciela, często snuli nieprawdziwe historie. Po II wojnie św. tylko raz prowadzono tu badania, było to  w 1993 roku. Bardziej jednak skupiono się na okolicach Bodzęcina, niż na samym grodzisku. Badania z końca XX w. nie wnoszą nic nowego do wcześniejszych, jedynie potwierdzają przybliżoną datę powstania grodu. Szkoda, że tak mało wiemy o tym miejscu, bo mogłoby stać się ciekawostką historyczną i podróżniczą rejonu gmin Osina i Goleniów, ponieważ znajduje się na ich granicy.

fot. Mapa z zarysem szańców krzywickiego zamku. Rysunek pochodzi z 1960 roku z czasopisma akademickiego Baltische Studien

Czytaj dalej „„Zamek” koło Krzywic (do 1945 Kriewitz)”

Nieistniejący kościół ewangelicki w Buku (do 1945 Böck)

Kościół w Buku należał do 1945 roku do parafii ewangelickiej w Baumgarten (Włodzimierz).

W miejscu kościoła pierwotnie stała kaplica. Dokładnej daty jej powstania nie ma. Pewnie jest jedynie że budynek powstał w drugiej połowie XVI wieku. Wg martykuły (rejestr publiczny) z 1595 roku na terenie koło kościoła stała niewielka wieża z dwoma dzwonami, z których mniejszy pochodził z nieistniejącej już kaplicy. Kościół prawdopodobnie został wybudowany przed 1595 rokiem. W latach 90-tych XVI wieku wspomina się o funduszach przekazanych na wyposażenie przez rodzinę von Flemming z Buku. W 1687 roku kościół i dzwonnica były w złym stanie. W roku 1700 rozebrano pierwszy kościół i rozpoczęto budowę nowego, którą ukończono w roku 1714. Kościół wybudowano z muru pruskiego wraz z nową wieżą.

fot. Zdjęcie południowej ściany kościoła z 1939 roku

Czytaj dalej „Nieistniejący kościół ewangelicki w Buku (do 1945 Böck)”

Drzewice (do 1945 Drewitz)

Wioska leży na wschód od wsi Kłodzino w pobliżu Golczewa w gminie Golczewo w powiecie kamieńskim.

Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od górnołużyckiego „Dřejce” lub z języka słowiańskiego „drzewce”- ówcześnie oznaczało – wieś drwali/leśników.

W latach 30-tych XX wieku odnaleziono tu krzemienne narzędzia.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1308 roku, kiedy to wymieniana jest pod nazwą Trewis, jako własność kapituły kamieńskiej. Kolejne wzmianki o wsi już pod nazwą Drewys pochodzą z lat 1312 i 1321.

fot. Mapa wsi z 1941 roku

Czytaj dalej „Drzewice (do 1945 Drewitz)”

Nieistniejący dom zarządcy w Buku (do 1945 roku Böck)

Budynek domu zarządcy położony był na południe od pałacu. Był dawniej budynkiem mieszkalnym należącym do folwarku C.  Budynek rycerski opisywany był w inwentarzach z lat 1671 i 1691, jako budynek dwukondygnacyjny z muru pruskiego i cegły z dachem krytym dachówką. Do roku 1939 budynek uległ kilku przebudowom. Sądzono jednak, iż ściany zamykające dwa pomieszczenia piwniczne należały do pierwotnego budynku, który w roku 1696 został zastąpiony nowym budynkiem, który przetrwał do 1945 roku. Budynek ten do roku 1770, czyli połączenia majątków służył jako rezydencja zarządcy. Choć dom na zewnątrz prezentuje się skromnie, to wewnątrz, jak pokazuje rzut parteru (poniżej), poprzez różnorodne kształty sklepień ukazuje zaskakujące, wręcz można powiedzieć, bogactwo form. Budynek ten w latach 30-tych XX wieku, uznawany był za jedyny na Pomorzu z taką formą bogactwa. Prawdopodobnie głównym inwestorem tego domu był marszałek dziedziczny Ewald von Flemming. Ostatnim jego właścicielem był hrabia von Flemming – Schnatow ( ze Śniatowa).

fot. Dwór zarządcy w 1918 roku. Widokówka z kolekcji Wojciech Janda

Czytaj dalej „Nieistniejący dom zarządcy w Buku (do 1945 roku Böck)”

Pałac w Buku (do 1945 Böck)

Pałac w Buku położony jest na północny wschód od nieistniejącego kościoła. Prawdopodobnie został wzniesiony w miejscu gdzie w XVI wieku znajdowała się remiza strażacka – Brandhaus.

Z zachowanych źródeł wynika, że Henryk Flemming przeniósł się do niego na początku XVI w. Mieszkali tu również dwaj synowie Henryka — Krzysztof i Kasper, wymieniani w dokumentach z 1513 i 1514 r. Po wczesnej śmierci Krzysztofa, Kasper został jedynym właścicielem Buku. Zmarł w połowie XVI w. pozostawiając majątek starszemu synowi Ryszardowi, podczas gdy młodszy z synów — Henryk osiadł w Świerznie. W kronikach Flemmingów wzmiankowany jest zakup 10 tysięcy cegieł w roku 1571 roku, a w 1611,  3 tysiące dachówek. Nie jest napisane czy owe zakupy były poczynione do budowy pałacu czy też innych budynków w majątku, ale istnieje tak możliwość.

fot. Pałac w roku 1918. Zdjęcie z kolekcji Wojciech Janda

Czytaj dalej „Pałac w Buku (do 1945 Böck)”

Dawne zamki w Buku (do 1945 Böck)

W pobliżu wsi Buk zachowały się wyraźne ślady dwóch zamków. Pierwszy znajduje się na południowy wschód od wsi w lesie, na wzgórzu (zamek A), a drugi (zamek B)znajduje się na zachód od pałacu na terenie parku przy dworskiego, kiedyś tuż za nieistniejącym dziś kościołem.

Zapiski z XII-XV wieku, nie dają jednoznacznych wskazówek co do historii obu zamków i właścicieli. Pewnie jest, że zamek B należał do rodziny von Plötz, a zamek A był w XV w. siedzibą głównych linii rodu von Flemming. Po roku 1380 zamek B nie jest już wymieniany jako siedziba rodziny von Plötz i nie są oni już związani z Bukiem. W owym czasie często dochodziło do sporów między rodzinami Flemmingów, co do własności zamku A. W końcu około roku 1500, zawarto ugodę, na mocy której uregulowano własność.

fot. Widoczne oba zamki na mapie LIDAR

Czytaj dalej „Dawne zamki w Buku (do 1945 Böck)”

Lapidarium Goleniów – październik 2024

Goleniowskie lapidarium powstawało przez 4 lata. Nagrobki zgromadzone na cmentarzu komunalnym, pochodzą z cmentarzy ewangelickich znajdujących się przy dzisiejszej ulicy Wojska Polskiego oraz ulicy Szczecińskiej. Dziś w miejscu w/w cmentarzy znajdują się parki. Wszyscy pochowani na tych cmentarzach, nigdy nie zostali ekshumowani. Cześć nagrobków została odnaleziona i uratowana, przy budowie drogi powiatowej z Żółwiej Błoci do Niewiadowa. Użyto ich jako utwardzenie drogi w latach 70-tych XX wieku, a przywieziono je z cmentarza przy ulicy Szczecińskiej. Władze Gminy Goleniów w 2020 roku przekazały pod lapidarium miejsce na goleniowskim cmentarzu komunalnym przy ulicy Przestrzennej.

Czytaj dalej „Lapidarium Goleniów – październik 2024”

Kłodzino (do 1945 Klötzin)

Wieś położona jest 4,5 km na południe od Golczewa w powiecie kamieńskim, w Gminie Golczewo.

Nazwa wsi pochodzi od polskiego słowa  kluczyny, co oznacza kawałek pola lub lasu zarośniętego kluczyną.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1314, kiedy to wymieniana jest pod nazwą Clustin jako lenno braci Hermana, Bruna i Heinricha von Besterbele, którzy płacą dożywotnio dziesięcinę z wsi biskupowi kamieńskiemu Heinrichowi. W 1317 wieś wymieniana jest pod nazwą Clostyn. W 1322 roku książęta pomorscy Otto I, Warcisław IV i Barnim III, jako odszkodowanie za zamek Ramelow, dają biskupowi kamieńskiemu Konradowi wieś Klötzin. W 1324 roku wymieniany jest Rolete Plötz, kasztelan z Quarkenburg (Błotno), który pobiera rocznie 6 marek, zamiast dziesięciny od chłopów.

fot. Widokówka z roku 1930. Zdjęcie z polska-org.pl

Czytaj dalej „Kłodzino (do 1945 Klötzin)”

Łęgno (do 1945 Langendorf)

Wieś położona 13 km na północ od Nowogardu, w gminie Nowogard, powiatu goleniowskiego.

W latach 30-tych XX wieku, odnaleziono tu 2 kamienne topory, krzemienną piłę.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1334 roku, kiedy to dziekan katedry w Cammin (Kamień Pomorski) i kasztelan w Quarkenburgu (Błotno) Roleke Plotze uzganiają, że rolnicy z Langendorf powinni oddać dziekanowi to, co jest ogólnie oddawane w obwodzie Quarkenburg. Około roku 1380 wieś należała do Quarkenburg. Od XVI wieku wieś wymieniana jest jako własność von Flemmingów i należała do Böck (Buk).

fot. Mapa wsi z 1941 roku.

Czytaj dalej „Łęgno (do 1945 Langendorf)”

Buk (do 1945 Böck)

Wieś leży około 3 km na wschód od Czarnogłów, 6,5 km na południe-południowy zachód od Golczewa, 6,5 km na wschód od stacji kolejowej Rokita.

W latach 30-tych XX wieku, na terenie wsi znaleziono topór krzemienny z epoki kamienia.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1225 roku kiedy to wspominany jest rycerz Nikolaus z Böck. Wieś to stara siedziba rodu Flemmingów, którzy prawdopodobnie mieszkali tu od XIV wieku obok rodziny von Plötz. W roku 1380, udziały von Plötz nie są już wymieniane w związku z Böck. Od tego czasu miejscowość jest własnością von Flemmingów. Oprócz dwóch zamków, do których prawa własności przez długi czas posiadały wszystkie rody Flemmingów.

fot. Widokówka z 1918 roku. Widoczny na niej pałac, kościół, dwór i szkoła. Widokówka z kolekcji Wojciech Janda

Czytaj dalej „Buk (do 1945 Böck)”