Wieś położona 13 km na północ od Nowogardu, w gminie Nowogard, powiatu goleniowskiego.
W latach 30-tych XX wieku, odnaleziono tu 2 kamienne topory, krzemienną piłę.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1334 roku, kiedy to dziekan katedry w Cammin (Kamień Pomorski) i kasztelan w Quarkenburgu (Błotno) Roleke Plotze uzganiają, że rolnicy z Langendorf powinni oddać dziekanowi to, co jest ogólnie oddawane w obwodzie Quarkenburg. Około roku 1380 wieś należała do Quarkenburg. Od XVI wieku wieś wymieniana jest jako własność von Flemmingów i należała do Böck (Buk).
Wioska położona około 7 km na północny wschód od Nowogardu.
W XVIII wieku wieś była własnością rody von Lockstӓdt. Po śmierci porucznika Johanna Friedericha von Lockstӓdt wdowa Flora Charlotta, z domu Mauen wychodzi za mąż za porucznika Christiana Philippa Wilhelma Kopp. Po jego śmierci w 1766 roku majątek dziedziczą 3 jego córki. W połowie XIX wieku majątek jest w posiadaniu rodziny Steffenhagen(1845-1862). W latach 70-tych majątek należy do rodu von Kobelsdorff-Brenckendorf. W 1870 roku dobra obejmowały 1732 mórg ziemi a w 1879 roku 442,30 ha gruntów. W 1905 roku majątek posiada rodzina Mengel. Przed 1910 roku doszło do parcelacji majątku. Ostatnim właścicielem resztówki z dworem była rodzina von Puttkamer-wzmiankowany Franz Joachim von Puttkamer.
fot. Pozostałości cmentarza ewangelickiego w Żabówku
Wieś jest położona 7 km na północny-wschód od Nowogardu przy
drodze E – 28 łącząca Szczecin z Koszalinem.
Wieś ma metrykę średniowieczną. Odnotowują ją źródła pod
nazwami: Sabov, Zabowe, Żabow, Gross – Sabow. Około 1220 r. Ingarda, wdowa po
księciu pomorskim Kazimierzu II, przekazała Żabowo kościołowi pw. Najświętszej
Maryi Panny w Kołobrzegu. W 1276 r. potwierdził to biskup kamieński Herman von
Gleichen (jeszcze w XV w. patronat nad kościołem parafialnym w Żabowie
sprawował skarbnik kołobrzeskiej kolegiaty). Od 1321 r. Żabowo miało panów
lennych z rodu von Eversteinów. Po wygaśnięciu tego rodu w 1663 r. część wsi do
nich należąca przeszła na własność urzędu domeny w Nowogardzie. . Z Żabowem
związane były także rodziny von Plötzen (ok. 1521 r., była prawdopodobnie
lennikiem Eversteinów) i von Lockstedt (w wyniku zamiany odstąpiła w 1778 r.
swoją część królowi pruskiemu). W 1813 r. ówczesny dzierżawca Fryderyk Backhaus
stał się właścicielem folwarku Żabowo, po nim od 1825 r. do 1869 r. gospodarzył
Bogumił Robe.
W średniowieczu Żabowo było miejscem pielgrzymkowym o lokalnym znaczeniu. Stała tutaj kaplica, w której znajdował się wizerunek Matki Bożej, uznawany za cudowny. Pierwsza informacja o tej kaplicy pochodzi z 1448 r., można jednak przypuszczać, że kult rozwinął się znacznie wcześniej. O samym obrazie, jak wyglądał, skąd się znalazł w Żabowie, nic nie wiemy. Nie znamy liczby przybywających pątników, pielgrzymujących tu z całego Pomorza i północnej Wielkopolski. Wydaje się, że była ona znaczna, o czym świadczy ugoda zawarta 25 maja 1449 r., w której biskup Henning Iven z Kamienia Pomorskiego, hrabia Albrecht Everstein i jego syn Otto uzgodnili podział dochodów składanych w kaplicy. Pątnicy swe ofiary składali w „Blocku”! – skarbonce, zrobionej z kłody, zaopatrzonej wówczas w dwie kłódki. Główne święto Matki Bożej obchodzono w Żabowie 2 lipca (Nawiedzenie Najświętszej Maryi Panny). Uroczystości odpustowe trwały trzy dni, od 29 czerwca do 2 lipca. Miejsce to słynęło z licznych uzdrowień. W 1490 r. proboszczem mianowano Jana Wirchowa. Do parafii należało wówczas Brzozowo, Lestkowo, Maszkowo i Żabówko. Świątynia posiadała 6,5 ha gruntów, proboszcz 63 ha. Reformacja skutecznie wyhamowała napływ pielgrzymów, dalsze losy cudownego obrazu są nieznane. Aż do XVIII w. urządzano w Żabowie słynne trzydniowe jarmarki. W pierwsze dwa dni sprzedawano towary spożywcze i materiały płócienne, w trzecim dniu różne inne przedmioty. Pastor Bruggemann, piszący w 1784 r. o Pomorzu, tradycje tych targów wiąże z wcześniejszymi uroczystościami odpustowymi kościoła katolickiego w Żabowie.
Obecny kościół wybudowano zapewne w miejscu wcześniejszego w 1847 r. Stoi on w środkowej części nawsia (wieś była założona na planie owalnicy), na działce ogrodzonej murem z kamieni polnych. Na północny-zachód od kościoła znajduje się plebania wybudowana w latach 70. XX w. Do budowy kościoła wykorzystano głazy narzutowe i cegłę, wznosząc kościół w stylu neoromańskim, orientowanym, z wieżą zachodnią. Jest to kościół jednonawowy, o rzucie prostokąta (o wymiarach 18,3 x 9,9 m), z pięcioboczną absydą (3,8 m długości). Wieża występuje ze szczytu dachu nawy, jest czworoboczna, jednokondygnacyjna, przykryta dwuspadowym dachem. Wieńczy ją ośmioboczna sygnaturka z ostrosłupowym hełmem.
Wnętrze nawy kościoła przykrywa strop belkowy, nawę oświetla
8 okien (po cztery w ścianie płn. i płd.) i trzy wschodnie umieszczone w
absydzie prezbiterium. W jego centrum znajduje się figura patronki kościoła –
Matki Bożej Różańcowej, po lewej stronie zawieszony jest obraz Jezusa
Miłosiernego, po prawej – obraz Serca Jezusowego. W południowo-wschodnim
narożniku nawy ustawiona jest drewniana ambona z końca XIX w. W części
zachodniej umieszczona jest drewniana empora. Tam znajduje się wydzielona z
nawy zamknięta część kruchty, zawierająca po bokach pomieszczenia zakrystii i
magazynu. W kruchcie stoi drewniana chrzcielnica z końca XIX w. Niegdyś do
wyposażenia kościoła należał tryptyk z ok. 1500-1520 r. wykonany w warsztacie
Mistrza Pasji Chociwelskiej i inne zabytkowe przedmioty, które nie dotrwały do
naszych czasów.
We wsi znajdowała się też stacja kolejowa przy linii
kolejowej Goleniów-Kołobrzeg, wybudowanej w 1883 roku.
Wieś jest położona w odległości ok 6 km od Nowogardu. Wieś
zbudowana na planie zwartej ulicówki z niewielkim placem w centrum wsi.
Liczne znaleziska archeologiczne świadczą o powstaniu Wyszomierza na starych terenach osadniczych. Najwcześniejsze informacje o Wyszomierzu datowane są na 1309 rok. Pierwszymi właścicielami ziem na tym terenie byli właściciele zamku Hindenburg (dziś Kościuszki). Drugim właścicielem, aż do połowy XVII wieku, był ród Eberstein. W spisie z roku 1569 można znaleźć informację, że do Wolfganga v. Ebersteina należało 56 łanów kmiockich i 4 łany kościelne. Dokument podaje informacje o sołtysie, 16 chłopach, 2 zagrodnikach, gospodarstwie kościelnym, kuźni oraz karczmie.
XV wieczny Kościół do czasów reformacji ma rangę kościoła parafialnego a w późniejszym okresie już jako kościół ewangelicki należy do parafii w Redle.
W XVII wieku następuje wyludnienie wsi na skutek wojny 30-letniej. Informacje pochodzące z XVIII w. mówią o 10 gospodarstwach chłopskich i 3 zagrodniczych. Istniał też folwark domenalny ok. 200 ha – 1827 rok, powiększony później do 600 ha przez właściciela folwarku Hasta. W latach 70-tych XIX wieku Wyszomierz dzielił się na wieś chłopską z kościołem oraz majątek. Wówczas we wsi znajdowało się gospodarstwo sołtysa, 9 gospodarstw pełno-obszarowych, 8 mniejszych chałupniczych i zagrodniczych, gospodarstwo kościelne oraz szkolne, młyn wodny zbożowy z olejarnią oraz wiatrak. łączny obszar gruntów wiejskich wynosił ok. 800 ha. W tym czasie we wsi było 51 budynków mieszkalnych, 65 gospodarczych oraz 3 przemysłowe (młyn, wiatrak i kuźnia). W tym czasie wieś zamieszkiwało ok 500 osób. Po zakończeniu II wojny światowej folwark rozebrano.
Zdjęcie z kolekcji autora
We wsi zachował się kościół z XV wieku- kamienno-ceglany
wraz z drewnianą dzwonnicą z XVII wieku. Wpisany jest on do rejestru zabytków
pod nr rej. 345 z 12.09.1958 r.
Wieś jest położona
około 14 km na północ od Nowogardu
W 1274 roku podarowana przez biskupa kamieńskiego hrabiemu Otto von Eberstein. Później lenno rodziny von Schwan. W XVIII wieku dwa działy majątkowe. Majątek A na początku XVIII wieku należał do Hansa Heinricha von Schwan. Po jego śmierci dobra odziedziczył jego syn Jürgen Heinrich von Schwan. Po jego śmierci majątek dziedziczy wdowa Agnesa Tugendreich von Schwan, z domu von Globen. Dnia 13.12.1754 roku sprzedaję majątek Johannowi Friedrichowi von Schwan. Dnia 21.10.1762 roku Johann sprzedaję majątek Georgowi Wilhelmowi von Sydow, który dnia 13.03.1775 sprzedaje majątek Friedrichowi Ernstowi von Rottenburg. Dnia 11.02.1778 roku majątek zakupił porucznik Caspar Friedrich von Schwan. Po jego śmierci majątek w rękach Johanna Alexandra von Normann. Majątek B w na początku XVIII wieku należał do Georga Christopha von Schwan. Po jego śmierci przechodzi na wdowę Barbarę Elisabeth von Schwan, z domu von Flemming. Sprzedaje majątek Erdmannowi Christophowi von Ramel, który dnia 17.08.1737 roku sprzedaje dobra Christophowi Rickmann. W 1787 roku dobra posiadał Gottlob Andreas von Waldemann, właściciel pobliskiego Lestkowa oraz Orzechowa. Po nim w 1806 roku dobra przejmuje jego syn, Friedrich Wilhelm von Waldemann. W połowie XIX wieku majątek posiada rodzina Krüger. W 1870 roku dobra należące do spadkobierców rodziny Krüger obejmowały 1108 akrów ziemi. W 1879 roku majątek posiada Julius Mengel a dobra liczą sobie 278,97 ha gruntów. W północno-wschodniej części wsi znajdował się majątek ziemski. Do dzisiaj zachowały się resztki parku krajobrazowego.
Wieś założona w kształcie ulicówki. Kościół wzniesiony w latach 1807-1812. Usytuowany jest w centrum wsi. Posiada konstrukcję szkieletową drewnianą z ceglanym wypełnieniem pól między ryglowych. Założony na rzucie prostokąta, salowy z niską wieżą, wyrastającą z korpusu przy szczycie zachodnim oraz wydzielonymi również przy zachodniej ścianie –przedsionkiem i zakrystią. Kościół jest obiektem zabytkowym nr rej. A-1230 z 30.08.1993 r.
Na wieży kościoła znajduje się dzwon z 1889 roku. Został on ufundowany przez właściciela wsi, pastora i parafian. Został odlany w znanej szczecińskiej wytwórni C.Vossa & Sohn
Mapa Wołowca z 1902 roku
Źródło: własne, Sakralna Architektura ryglowa na wsi
zachodniopomorskiej- H. Rutyna, www.zamkilubuskie.pl
Nazwa Eberstein najprawdopodobniej pochodzi od grafa Ottona von Eberstein, którego to na grodzie nowogardzkim w roku 1274 osadził biskup Herman von Gleichen.
W dniu 29.07.2017 wyciągnięto z pod ziemi pomnik poświęcony mieszkańcom wsi, którzy polegli podczas I wojny światowej. Pomnik przeleżał w ziemi kilkadziesiąt lat, na szczęście zachowała się pamięć o nim i dzięki temu Goleniowskie Stowarzyszenie Eksploracji Historycznej „Biały Grosz” wraz z mieszkańcami wsi pomógł mu ponownie stanąć na cmentarzu. Zachwyt wszystkich wzbudził doskonały stan zachowania tego pokaźnego obelisku i wciąż czytelne napisy, dzięki czemu wiemy, że z tej wsi poległo 17 mężczyzn, w tym 4, prawdopodobnie, braci.
Wieś jest położona 8 km na południowy-wschód od Nowogardu.
Wieś zlokalizowana została na terenach osadniczych z epoki neolitu.
Mapy z końca XVIII w. prezentują dużą wieś z 32 zagrodami, kościołem, 2 folwarkami,
karczmą, młynem wodnym. W XIX w. powstaje tu duża gorzelnia. Plan wsi
Wierzbięcin został skomponowany jako dwuosiowa wielodrożnica, w swojej formie
zawierająca starszą część wsi placowej i nowszą – rzędownicy, gdzie po
zewnętrznej stronie dróg stoją dwa rzędy zagród. Na styku części starszej i
nowszej zlokalizowano świątynny plac. Tereny przykościelne, podobnie jak we
wcześniej opisanych wsiach, mieściły małe nekropolie, obrysowane ogrodzeniem. Od
XIV w. Wierzbięcin wchodził w skład rozległych dóbr należących do rodu von
Dewitz. W 1820 r. wybudowano we wsi ryglowy dwór, który zastąpiony został
później pałacem. W XIX w. część rycerska majątku liczyła 700 ha, część chłopska
530 ha. We wsi mieszkało wówczas 400 osób.
Kościół we wsi wybudowano w 1567 r. Zakłada się, że był to
pierwszy kościół. Nie ma bowiem żadnej wzmianki mówiącej o wcześniejszej
świątyni. Znamy wezwanie tego kościoła – patronką była św. Anna. Jak wyglądał
ten kościół, w jakiej konstrukcji był wzniesiony, dlaczego podjęto jego
rozbiórkę w 1737 r., nie wiemy. Wiadomo jednak, że jeszcze 21 czerwca 1737 r.
zaczęto wznosić nową świątynię i w tymże roku ją ukończono. 16 listopada
poświęcił ją pastor Schmidt. Budowa kosztowała 240 talarów, środki pochodziły
ze składek chłopów i rzemieślników, można też przypuszczać, że von Dewitzowie
(jako kolatorzy kościoła) mieli też swój finansowy udział.
Świątynię ryglową wzniósł cieśla Jan Bachus i murarz
Krzysztof Franke z Reska. Prace stolarskie (stalle, okna) wykonali rzemieślnicy
z Dobrej.
Bryłę kościoła wzniesiono w 1737 roku, natomiast wieżę kościelną w 1759 roku. Został on zbudowany w stylu ryglowym z drewna modrzewiowego. Kościół został gruntownie odremontowany w połowie lat 90-tych XX wieku. Kościół został wpisany do rejestru zabytków –nr rej. A-1164 z 21.05.1990 r
We wsi znajdują się ruiny pałacu. Został on wybudowany w latach 1873 – 1876 dla Gustawa Wilhelma von Dewitza. Charakteryzuje się prostopadłościenną bryłą z ryzalitem od strony południowej i wieżą po stronie północnej. Wybudowany w stylu neoklasycystycznym. Jest budowlą dwukondygnacyjną. Od początku istnienia, pałac należał do znanego rodu pomorskiego von Dewitz. Największy rozkwit majątek przeżywał na przełomie XIX i XX wieku. Do 1945 r. pozostawał w posiadaniu Dewitzów- ostatnim właścicielem był kapitan Henryk von Dewitz. Po 1945 r. na bazie przejętego majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. W latach 90. zaczęły gospodarzyć w nim spółki prywatne.
Park przypałacowy
położony jest po południowej stronie dziedzińca folwarcznego, założony
prawdopodobnie w okresie budowy pałacu w XIX w. Później przybrał cechy parku
naturalistycznego.
Obiekt podlega
ochronie prawnej.
W roku 2006 Wierzbięcin liczył
564 mieszkańców.
Mapa Wierzbięcina przed 1945 rokiem
Źródło: wikipedia, Sakralna
Architektura ryglowa na wsi zachodniopomorskiej –H.Rutyna, własne
Wieś jest położona około 12 km na północny zachód od
Nowogardu, przy lokalnej drodze Błotno – Czermnica – Nowogard.
We wsi znajduje się kościół z XIX wieku.
Kościół wybudowano na planie prostokąta z wydzielonym prezbiterium zamkniętym 3-bocznie. Od zachodu do kościoła przylega wieża z kamieni granitowych wybudowana na planie kwadratu z hełmem ośmiobocznym, spiczastym. We wnętrzu kościoła znajduje się strop drewniany, belkowany. Zachowało się neogotyckie wyposażenie kościoła: ołtarz, chrzcielnica, ambona, empora chórowa, prospekt organowy i ławki. Kościół otoczony jest kamienno-ceglanym murem ogrodzeniowym. Działka kościelna obsadzona wokół kilkudziesięcioma sztucznie formowanymi lipami. Brak śladów nekropolii, w pobliżu kościoła ustawiony drewniany krzyż misyjny.
W pobliżu wsi w 1903 roku utworzono przystanek kolei
wąskotorowej –dziś już nieistniejącej.
Wieś jest położona około 4 km na zachód od Nowogardu.
W XVIII wieku majątek należący do kapitana Carla Otto von Blankenburg, później do Carla Friedricha Ingermann. Od lat 30-tych XIX wieku należy do rodziny Hartmann. W 1870 roku majątek obejmował 1227 akrów ziemi a w 1879 roku, kiedy należała do Friedircha Hartmann dobra liczyły 313,19 ha gruntów. W 1910 roku właścicielem majątku był Adolf Hartmann a dobra obejmowały 494,54 ha gruntów a w 1928 roku 495 ha gruntów. W 1939 roku majątek przejmuje Pommerische Land-Gesellschaft. W południowo-zachodniej części wsi pozostałości po założeniu dworskim.
fot. Cmentarz przykościelny-rok 1932
We wsi znajduje się kościół filialny wybudowany w 1883 roku. Kościół ten jest wpisany do Krajowego Rejestru Zabytków pod nr. rej. A-1143 z 11.09.1990 r.
Kościół zrujnowany po 1945 r. Odbudowany w latach 2004-2006
wg projektu inż. arch. Antoniego Tomasza Kuleszy.
