Niewiadowo ( do 1945 Harmsdorf )

Wieś leży przy drodze z Żółwiej Błoci do Łożnicy, ok. 12 km na północny wschód od Goleniowa, na Równinie Goleniowskiej w sercu Puszczy Goleniowskiej, nad rzeką Gowienicą.

Przed rokiem 1939 na terenie wsi znaleziono krzemienny grot, topór kamienny z epoki kamienia oraz urny z nieznanego okresu.

Na przestrzeni lat wieś niejednokrotnie zmieniała nazwę. Pierwsza nazwa z 1508 roku to Hermensterp, później Hermansdorff, Harmsderp, Hermannsdorf, Harmensterp i Harmsdorf, która obowiązywała od początku XIX wieku do 1945 r.

Początki wsi znajdują się w okresie średniowiecza. W 1539 wzmiankowany jest Herman z Hermensterpu, który wizytował niewiadowski kościół. W 1580 wymienia się wieś o charakterze rolniczym należącą do lenna Basenthin ( Bodzęcin) i rodziny von Flemming.

fot. Kościół i szkoła – lata 20-te XX w. Zdjęcie z E-bay.de

W latach 1594/95 dokonano spisu nazwisk 7 rolników z 11 ½  łanów oraz 1 chłopa małorolnego i robotników rolnych.  W XVI wieku, wieś przypadła dwóm synom Kurta von Flemming. Według katastru z 1628 opodatkowano 27 łanów w jednej części wsi, należącej do Hasse Adama von Flemming i w drugiej 3 łany z jednym chłopem małorolnym oraz karczmę należące do Ewalda Joachima von Flemming. Do tego drugiego należał również patronat nad kościołem. W 1717 dokonano kolejnego spisu nazwisk 6 rolników i 1 robotnika rolnego. W 1780 wg podziału wsi w części A było 3 rolników, a w części B, 3 rolników, jeden robotnik rolny i leśniczy. W 1787 połączono oba udziały wsi. W drugiej połowie XVIII w. w Niewiadowie, wzniesiono wiejską szkołę. Był t0 budynek o konstrukcji szachulcowej. W 1870 roku we wsi znajdował się również majątek leśny należący do Basenthin ( Bodzęcin) i rodziny von Flemming. Majątek leśny miał powierzchnię 2420 akrów, a zarządzał nim niejaki Weege. Sama wieś posiadała 1748 akrów i mieszkało w niej 19 właścicieli ziemskich. W 1939 znajdowało się tu 8 gospodarstw dziedzicznych o powierzchni 353 ha. Na obrzeżach wsi znajduje się cmentarz powstały w pierwszej połowie XIX wieku, kiedyś ewangelicki, dziś katolicki. Cmentarz jest wpisany do Krajowego Rejestru Zabytków.

fot. Plan wsi z 1849 roku

fot. Zabytkowa część cmentarza w Niewiadowie. Zdjęcie Wojciech Janda

W 1934 roku we wsi było jeszcze dużo budynków z muru pruskiego, krytych strzechą. W późniejszych latach większość budynków pokryto dachówką. Obecna zabudowa wsi pochodzi głównie z XIX i początków XX wieku. Są to domy murowane i ryglowe, typowa architektura wiejska. W Niewiadowie, oprócz kościoła i cmentarza, znajduje się leśniczówka. Wioska bardzo dobrze zachowana, jedna z piękniejszych w naszym powiecie. Zachowany oryginalny układ wsi, dobrze zachowane budynki i zadbane gospodarstwa. Tak nasza perełka jeśli chodzi o wsie.

fot. Kościół w Niewiadowie. Zdjęcie Wojciech Janda

Przez krótki czas po zakończeniu II wojny światowej i po przejęciu tych terenów przez administrację polską, wieś nazywała się Darmuszewo.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1734 – 70-100 mieszkańców

1871 – 125 mieszkańców

1905 – 119 mieszkańców, w tym 60 mężczyzn ,59 kobiet, 23 dzieci poniżej 10 roku życia. 90 osób powyżej 10 roku życia umiejących czytać i pisać

1928 – 108 mieszkańców

1939 – 107 mieszkańców

2000 – 56 mieszkańców

2022 – 60 mieszkańców

fot. Mapa Niewiadowa z 1929

fot. Kilka zdjęć Niewiadowa. Zdjęcia Wojciech Janda

Tłumaczenie z języka niemieckiego Tomasz Wetta

Jeden komentarz do “Niewiadowo ( do 1945 Harmsdorf )”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *