Żarnówko (do 1945 niem. Neu Sarnow)

Wieś zlokalizowana na zachodnim skraju Puszczy Goleniowskiej, oddalona ok. 7 km na płn.-wschód od Stepnicy, rozlokowana po zachodniej stronie drogi  numer 111 Stepnica – Wolin.

Na początku XX wieku na terenie wsi znaleziono kamienną siekierę z otworem, pochodzącą z epoki kamienia.

Wieś została założona w 1777 roku w pobliżu lasu, ówcześnie nazywanego Krausehorst. Wieś założono jako kolonię holenderską o powierzchni 847 akrów magdeburskich. Administracyjnie kolonia należała początkowo do Żarnowa.

W 1870 roku wieś posiadała 3 właścicieli, 157 mieszkańców, a powierzchnia wsi wynosiła 1042 akrów.

W latach 60-tych XIX wieku folwark jest własnością rodziny Ferno, która była właścicielem majątku w Recławiu. W 1910 roku właścicielem gruntów o powierzchni 253 h był Oscar Ferno. Już w 1928 roku właścicielem był niejaki Zander. Koło folwarku znajdowała się szkoła, po której dziś nie ma śladu, jak i po folwarku.

fot. Budynek szkoły. Widokówka z kolekcji Wojciech Janda

Czytaj dalej „Żarnówko (do 1945 niem. Neu Sarnow)”

Kościół w Żarnowie ( do 1945 Altsarnow)

Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1491 roku. Wtedy to, pastor z Żarnowa Dionizy Watermann zrezygnował ze swojej funkcji, a jego miejsce na rok zajął Joachim Benter. W roku 1492 proboszczem w Żarnowie został Henning Brendemole.

Kościół był wtedy pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny i nazywany był Kościołem Mariackim ( niem. Marienkirche). Była to tradycyjna nazwa kościoła miejskiego o wezwaniu maryjnym np. Narodzenia, Wniebowzięcia lub Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

fot. Plan kościoła rozebranego w 1843 r.  Rysunek mistrza, architekta Lawrentza z 1830 roku. Plan z archiwum parafialnego Altsarnow

Czytaj dalej „Kościół w Żarnowie ( do 1945 Altsarnow)”

Żarnowo ( do 1945 Altsarnow)

Żarnowo położone jest w Gminie Stepnica, powiat goleniowski przy drodze krajowej nr.111 ze Stepnicy do Wolina.

Pierwsza osada znajdowała się dawniej przy drodze wiejskiej i pocztowej na trasie Gollnow-Wollin ( Goleniów – Wolin ). Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1280. Dalsze wzmianki o wsi pochodzą z lat 1291 i 1318. W 1394 Bogusław VIII potwierdził, że Lüdeke von Massow sprzedał klasztorowi w Wolinie połowę wsi Sarnow, na północy razem z domostwami mieszkalnymi i jedną chatę od strony południowej oraz 2/3 wsi Lanke ( Łąka).

Warcisław VII przekazuje klasztorowi wsie Sarnow i Lanke wraz z całym majątkiem, jaki Ludolf von Massow posiadał jako lenno, nie naruszając jednak praw, jakie rodziny von Muckerwitz i von Zastrow mają do swoich lenn.W roku 1395 Bogusław VIII i Warcisław VII, potwierdzają własność wsi Sarnow i Lanke na rzecz klasztoru wraz ze wszystkimi przynależnościami oraz wolne od podatków i usług.

Czytaj dalej „Żarnowo ( do 1945 Altsarnow)”

Kościół w Rzystnowie ( do 1945 Rissnow)

We wsi znajduje się kościół filialny p.w. św. Stanisława Kostki.

Nie wiadomo kiedy powstał pierwszy, najprawdopodobniej drewniany kościół. Wiemy na pewno, iż w 1585 roku wybudowano nową ambonę. W 1594 wybudowano wieżę z dwoma dzwonami.

W 1666 kościół gruntownie przebudowano. Powstał nowy kościół murowany o konstrukcji szachulcowej z oszalowaną wieżą, również o konstrukcji szachulcowej. W 1787 roku wieża i 1/3 część nawy zostały zniszczone. Przyczyna zniszczenia nie jest znana. Kościół szachulcowy został rozebrany i w latach 1856 – 1858 wybudowano nowy kościół, który przetrwał do dzisiejszych czasów. Powstał budynek halowy, prawostronny z chórem, otynkowany na podbudówce z kamienia polnego.  W roku 1930 przeprowadzono renowację kościoła.

fot. Plan kościoła z 1939 roku

Czytaj dalej „Kościół w Rzystnowie ( do 1945 Rissnow)”

Racimierz ( do 1945 Hermannsthal )

Wieś leży w sołectwie Żarnowo, na skraju Równiny Goleniowskiej, przy drodze krajowej nr.111 ze Stepnicy do Wolina.

Najstarsze znaleziska pochodzą z epoki kamiennej. Odnaleziono tu siekierę z diorytu oraz siekierę krzemienną. Odnaleziono również urny z nieznanego okresu.

Pierwsza pisana wzmianka o wsi, pochodzi z 1816 roku, kiedy to folwark Altsarnow, należący do Oberamtmanna Caftnera, został podzielony pomiędzy 15 osadników. Osada zajmująca 547 akrów magdeburskich, otrzymała nazwę Hermannsthal. Pozostałą część majątku, wpisano w rejestrze rycerskim w roku 1828 jako Altsarnow – Gut ( Żarnowo). Początkowo do majątku należały wsie Schminz ( Śmieć) i Neusarnow ( Żarnówko), ale później zostały rozdzielone. W 1870 roku wieś łącznie z Hammelschäferei zajmowała obszar mieszkalny o powierzchni 1957 akrów, było 81 właścicieli i 608 mieszkańców. We wsi znajdowały się dwa wiatraki.

W roku 1934, został rozebrany ostatni budynek mieszkalny z czasów założenia osady.

Czytaj dalej „Racimierz ( do 1945 Hermannsthal )”

Łąka ( do 1945 Lanke )

Wieś położona przy drodze krajowej nr.111 ze Stepnicy do Wolina.

Nazwa miejscowości Lanke pochodzi od miejsca położenia i języka kaszubskiego – słowo Łǫki lub też języka wendyjskiego- słowo Lǫka, lanke czyli po prostu łąka. Wychodzi na to, iż przez wszystkie wieki utrzymywała się słowiańska nazwa wsi, aż do dnia dzisiejszego.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1394 roku, kiedy to Bogusław VIII, potwierdził sprzedaż 2/3 wsi przez Lüdeke von Massow na rzecz klasztoru w Wolinie. Warcisław VII – który współrządził z Bogusławem VIII- przekazuje klasztorowi majątek Sarnow ( Żarnowo) i Lanke ( Łąka) wraz ze wszystkimi przynależnościami, gdyż należały one do Ludolfa von Massow, nie naruszając jednak praw, jakie przysługują von Muckerwitz i Konradowi von Zastrow oraz ich spadkobiercom do swoich kawałków lenna.

Łąka – plan z 1823 roku

Czytaj dalej „Łąka ( do 1945 Lanke )”

Stawno (do 1945 Stevenhagen)- pomnik poległych mieszkańców podczas I WŚ

Pomnik poświęcony poległym mieszkańcom wsi Stawno ( do 1945 Stevenhagen).

Pomnik stoi na terenie cmentarza przykościelnego w jego wschodniej stronie. Jego stan jest dobry. Widać, że we wcześniejszych latach była zamontowana na nim jakaś tablica. Pozostały po niej tylko otwory po śrubach.

Współrzędne : 53.496449, 14.898396

Czytaj dalej „Stawno (do 1945 Stevenhagen)- pomnik poległych mieszkańców podczas I WŚ”

Żdżary i Modrzewie ( do 1945 Eichberg i Grünhorst ) – pomnik poległych mieszkańców podczas I WŚ

Pomnik usytuowany w lesie w pobliżu drogi ze Żdżar do Łaniewa i Modrzewia, po lewej stronie jadąc od Żdżar.

Współrzędne: 53.582087, 14.769019

Pomnik poległych w czasie I Wojny Światowej mieszkańców wsi Żdżary ( Eichberg ) i Modrzewia ( Grünhorst ), choć na kamieniach znajdują się również nazwiska mieszkańców z pobliskiej wsi Łaniewo ( Langenhals ).

Pomnik w latach 30-tych XX wieku. fot. Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Dziejów Ziemi Goleniowskiej „Żółty Domek”

Czytaj dalej „Żdżary i Modrzewie ( do 1945 Eichberg i Grünhorst ) – pomnik poległych mieszkańców podczas I WŚ”

Kopice ( do 1945 Köpitz ) – cmentarz ewangelicki

W wiosce znajdowały się dwa cmentarze ewangelickie. Pierwszy najstarszy, znajdował się przy kościele, który został rozebrany po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku. Dziś po kościele i cmentarzu przykościelnym nie ma śladu, na ich miejscu stoją domy.

fot. Wejście na cmentarz przykościelny -rok 1990. Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie

fot. Widok na teren cmentarza i miejsce gdzie stał kościół-rok 1990. Zdjęcie ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie

Czytaj dalej „Kopice ( do 1945 Köpitz ) – cmentarz ewangelicki”

Widzieńsko ( do 1945 Hohenbrück ) -cmentarz ewangelicki

Cmentarz ewangelicki w Widzieńsku został założony w 1920 roku. Znajduje się na zachodnim skraju wsi w zakolu rzeki Gowienica. Ostatni pochówek odbył się tam w 1947 roku.

Czytaj dalej „Widzieńsko ( do 1945 Hohenbrück ) -cmentarz ewangelicki”