W Kopicach ( do 1945 Kõpitz ), do końca wojny znajdował się kościół parafialny p.w. Św. Marcina, był to kościół protestancki. Pierwotnie patronem kościoła był klasztor w Wolinie. Parafia posiadała kościół filialny w Gąsierzynie ( Do 1945 Ganserin) oraz kościół w Świętowicach ( do 1945 Schwantefitz). Do parafii należały miejscowości : Kopice, Gąsierzyno, Świętowice, Czarnocin oraz Śmięć.
Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z roku 1594, kiedy to wspomina się o budowie wieży kościelnej z dwoma dzwonami. Najprawdopodobniej sam kościół bez wieży powstał wcześniej, lecz nie jest w żadnych dokumentach wymieniany. W roku 1701 odrestaurowano wtedy już 100- letnią wieżę.
fot. Zdjęcie kościoła w Kopicach z roku 1939
W 1753 roku odrestaurowano cały kościół i przywrócono mu wygląd jaki miał w 1945 roku. Wg ksiąg kościelnych i kroniki kościelnej w latach 1883, 1905 i 1928 prowadzono prace konserwatorskie we wnętrzach kościoła.
Sam budynek kościoła był murowany o konstrukcji szachulcowej z 1753 roku i posiadał starszą wieżę o konstrukcji szachulcowej. Kościół usadowiony był na łagodnym wzgórzu w pobliżu brzegów zalewu, pośrodku nieużywanego już w XX wieku cmentarza z pozostałościami starych kamiennych murów.
Nawa główna miała szkielet dębowy z gładkimi ceglanymi wypełnieniami. Dodatki znajdujące się na szkielecie były z drewna sosnowego. Wiązar słupowo-ryglowy z poprzecznymi rozpórkami, które sięgały podstawy, został uzupełniony w roku 1800 poziomą kratownicą z wiszącymi słupami. Dach kościoła pokryty był podwójną dachówką w kształcie tzw. ogonu bobra. Wnętrze kościoła z płaskim stropem zostało w 1928 roku, jednolicie pomalowane. Wieża kościoła była połączona z nawą kościelną korytarzem pokrytym deską. Szkielet wieży był dębowy, deskowany, a ściany oszalowane. Iglica wieży była ośmioboczna z sześcioboczną podstawą.
fot. Projekt nowego kościoła autorstwa J.G.Damesa z 1752 roku. Archiwum Państwowe w Szczecinie
fot. Rzut parteru (1:300) i projekty więźby dachowej z archiwum parafialnego
We wnętrzu kościoła znajdował się ołtarz. Mensa ołtarzowa była murowana i otynkowana. Na gładkiej tylnej ścianie znajdował się ośmioboczny kosz ambony. Posiadał rzeźbione boki i wisiał miedzy korynckimi kolumnami. Na koszu ambony znajdowały się okrągło łukowe płyciny z romboidalnymi wspornikami między pilastrami. Zgodnie z inskrypcją, która znajdowała się w tylnej części ambony, pochodziła ona z drugiej połowy XVII wieku. Sam ołtarz został wykonany w 1760 roku przez stolarza Franza Heinricha Schulza i był odnawiany dwa razy w latach 1884 i 1911.
fot. Ołtarz w Kopicach. Lata 30-te XX wieku
Wyposażenie kościoła:
Chrzcielnica
Przepiękna chrzcielnica była wykonana z drewna sosnowego, a jej wysokość wynosiła 2 metry. W podstawie znajdował się sześciokątny cokół i kosz oraz kolumna tralkowa z wolutami ( woluty – element architektoniczny i motyw ornamentacyjny w formie spirali lub zwoju). Na powierzchni kosza znajdowały się dwie kopulaste, okrągłe arkady łukowe i wąskie woluty na krawędziach. Pokrywa chrzcielnicy miała sześć mocowań wolut. Chrzcielnica posiadała malaturę (część ornamentyki architektonicznej stanowiąca obraz malowany farbami ) z 1928 roku. Pod farbą w polach arkad widoczna była starsza malatura z drugiej połowy XVII wieku.
fot. Chrzcielnica z Kopic, rok 1939
Organy
W kościele znajdowały się piękne organy z drugiej połowy XIX wieku, produkcji firmy Kaltcchmidt ze Szczecina ( Stettin).
fot. Zdjęcie z widokiem na organy, rok 1939
Anioł chrzcielny
Wykonany około roku 1800 z drewna sosnowego. Cały pomalowany, podwieszony był pod sufitem nawy. Jego wysokość wynosiła 130 cm.
fot. Anioł z Kopic, rok 1939
Krucyfiks ołtarzowy
Wykonany w roku 1830 z żeliwa. Jego wysokość wynosiła 84 cm.
Drewniane tablice
Tablice z drewna sosnowego z wieńcami pogrzebowymi. Znajdowały się po bokach kościoła oraz na poddaszu. Posiadały wysokość od 81 cm do 105 cm. Na tablicach widniały następujące nazwiska:
Daniel Köler -zmarł w 1771
Christian Kirßner – zmarł 1769
Johann Ladewig – zmarł 1782
Troje dzieci Michaela Kindta – zmarły w latach 1780-1784
Michaell Köler – zmarł 1814
fot. Tablice drewniane z Kopic
Żyrandole
Żyrandol wykonany z mosiądzu i brązu, miał 60 cm wysokości. Posiadał dwanaście ramion z widocznym podwójnym orłem w koronie. Na kuli żyrandola znajdował się wygrawerowany napis: IOCHEN BOGDAN HAT DIS KRON VORERT AO 1666 IN SEINS ALTERS 78 IAR” – tłumaczenie „Jochan Bogdan ufundował ten żyrandol w roku 1666. Był wtedy w 78 roku życia”.
Drugi żyrandol był również wykonany z mosiądzu i brązu, miał wysokość 90 cm. Był ośmioramienny i datowany na 1800 rok.
Kielich
Wykonany ze srebra, a kopuła od środka była złocona posiadał wymiary: wysokość 27 cm i średnica 13 cm. Posiadał podstawę sześciokątną. Na głowicy posiadał wygrawerowany napis: JEHOWA. Pod stopą wygrawerowany napis: KOPIZ ANNO 1672 WIGET 43 LOTT. Na pieczęci znak z 1806 roku oraz znak mistrza „W”. Kielich został wykonany w roku 1672 przez złotnika L.I. Wattersteina ze Szczecina z materiałów pochodzących ze starych kielichów z Kopic i Świętowic.
Patena – (miska)
Wykonana ze srebra, posiadała również złocenia. Średnica jej wynosiła 17 cm. Patena była w komplecie z w/w kielichem. Znajdowała się na niej pieczęć tak sama jak na kielichu. Była z roku 1672.
fot. Pieczęć z pateny
Pudełko na opłatki
Wykonane ze srebra o wymiarach: wys. 6,5 cm x szer. 10,5 cm. Miała gładki owalny kształt, na pokrywie znajdował się wygrawerowany krucyfiks. Na podstawie i na dłuższym boku wygrawerowany napis: „F.K.C.K.” Na pudełku znajdowała się również pieczęć: „Beschanzeichen Stettin und C. F. MIERK”.
fot. Pieczęć z pudełka
Kielich 2
Wykonany ze srebra, częściowo złocony, o wymiarach: wys.16 cm, głębokość 9 cm. Kielich posiadał sześciokątną podstawę i identyczną głowicę. Miał kropkowany napis na spodzie stopy: „Dat in Pane suum corpus propriumque cruorem Cum vino arcatus confociata, modus. D. F. Vilter Pastor M. Puhst C. Hake Anno 1714.” Znajdowała się na nim pieczęć i znak mistrza. Został wykonany przez złotnika Christiana Novisadi ze Szczecina
fot. Pieczęć z kielicha
Patena 2
Wykonana ze srebra, ze złoceniami. Patena była w komplecie z w/w kielichem. Jej średnica wynosiła 11,5 cm.
Misa chrzcielna
Wykonana z tłoczonego mosiądzu, Średnica 36 cm. Wykonana w XVII wieku.
Statek wotywny ( dar wotywny- religijny dar składany w określonej intencji lub jako dowód wdzięczność)
Trójmasztowiec z 1781 roku. Wymiary statku: wys. i dł. 140 cm
fot. Trójmasztowiec z Kopic
Skrzynie
W kościele znajdowały się dwie skrzynie kościelne, które znajdowały się w wieży. Wykonane były z drewna dębowego z żelaznymi opaskami. Wymiary pierwszej : wys.70 cm x dł. 64 cm x szer. 43 cm i drugiej dł. 157 cm x szer. 55 cm x wys. 58 cm. Skrzynie pochodziły z XVII wieku.
Dzwon
Wykonany był z brązu, o wymiarach wys. 50 cm i średnicy 54 cm. Na szyjce dzwonu znajdowały się pierścienie i ornamenty wstęgowe. Na płaszczu była płaskorzeźba. Były to dwa anioły z okiem Boga i napis: DIESE KÖPITZSCHE GLOCKE IST GEGOSSEN DA H: CONRADT WILHELM CASTNER AMTMANN H: LAURENTIUS LEISTIKO PASTOR PAUL BRENMÄHL PROVISOR MARTIN ZECHIN CUSTOS WAR DURCH JOH: HEINR: SCHEELEN IN STETTIN ANNO 1746″.
Kolejne dwa dzwony, również były wykonane z brązu. Jeden z nich był z roku 1925, a drugi 1917.
Ponadto w kościele znajdowała się tablica wykonana z drewna, upamiętniająca wojnę 1813-1815. Wisiała ona na północnej ściennie kościoła. Oprócz niej były jeszcze dwie tablice drewniane, upamiętniające I wojnę światową z lat 1914-1918, które wisiały na północnej i południowej ścianie. W kościele znajdowały się dwie, trochę już zniszczone flagi stowarzyszeń weteranów z lat 1816 i 1863.
Przed II wojną światową do Muzeum Państwowego w Szczecinie przeniesiono kilka tablic drewnianych. Między innymi:
fot.Tablica upamiętniająca 6 dzieci Kählerów, zmarłych w latach 1770-1784. Według załączonej notatki, wykonana przez stolarza Johanna Daniela Vollbrechta w Wollinie w 1784 roku.
fot.Tablica upamiętniająca Johanna Pusta, ur. 1761, zm. 1783. wys. 1,20 m.
fot.Tablica upamiętniająca Michaela Pufta, ur. 1771, zm. 1792. wys. 0,90 m
Po II wojnie światowej i przekazaniu terenów pod administrację polską, kościół został zburzony. Nie ma wątpliwości, iż gdyby przetrwał do dzisiejszych czasów, byłby perełką Pomorza. Dziś w miejscu gdzie znajdował się kościół i cmentarz na którym chowano zmarłych od XIV wieku, stoją domy.
Tłumaczenie z języka niemieckiego: Tomasz Wetta