Żarnówko (do 1945 Neu Sarnow )

Wieś zlokalizowana na zachodnim skraju Puszczy Goleniowskiej, oddalona ok. 7 km na płn.-wschód od Stepnicy, rozlokowana po zachodniej stronie drogi  numer 111 Stepnica – Wolin.

Żamówko to XVIII-wieczna kolonia olęderska. Wieś założono w 1777 r. i stanowiła własność domenalną. W 1870 r. wieś liczyła 53 mieszkań­ców, a w 1928 r. – 151 mieszkańców, co wiązało się – prawdopodobnie – z poszerzeniem okręgu wiejskiego o osadę Glinki i Podbrzezie.

Należy przypuszczać, iż pierwotnie wieś miała formę regularnej rzędówki, wytyczonej w kształcie litery „L”. Wg. XIX-wiecznych przekazów kartograficznych Żamówko składało się z dwóch układów rzędowych, wytyczonych po zachodniej stronie drogi Stepnica – Wolin. Część zachodnia o regularnym rozplanowaniu, ze zwartą zabudową. Na południe od tego układu usytuowana była duża, wielobudynkowa zagroda. Część wschodnia o luźnej zabudowie, rozlokowanej przy krętej, łukowatej drodze. W owym czasie pojedyncze zagrody ulokowane również były przy szosie Stepnica – Wolin. W latach 20-tych XX w., przy szosie do Stepnicy, rozmieszczono zwartą kolonię rolniczą.

Pierwotny układ przestrzenny uległ częściowemu zatarciu i przekształceniu. Całkowicie wyburzono zachodni, rzędowy układ przestrzenny z małym folwarkiem. Przyłączono do wsi dwie osady po wschodniej stronie szosy Stepnica – Wolin, tzn. Glinkę i Podbrzezie. Rozbudowano południkowy układ przestrzenny.

W latach 60-tych XIX wieku folwark jest własnością rodziny Ferno, która była właścicielem majątku w Recławiu. W 1910 roku właścicielem gruntów o powierzchni 253 h był Oscar Ferno. Już w 1928 roku właścicielem był niejaki Zander. Koło folwarku znajdowała się szkoła, po której dziś nie ma śladu, jak i po folwarku.

Zdjęcie z kolekcji autora

Obecnie wieś ma formę złożoną z dwóch, nieregularnych układów ulicowych. Część zachodnia o kompozycji luźnej, swobodnej. Zabudowa rozproszona, zorientowana do nieregularnie wytyczonej drogi gruntowej. Zagrody niewielkie, 2-budynkowe (robotników leśnych) lub 3-budynkowe (rolnicze); przed zagrodami chłopskimi posadzone okazałe kasztanowce. Budynki wzniesione w okresie 4 ćw. XIX. – 1. 20-te XX w., o zróżnicowanych i niewielkich wartościach kulturowych.

Część wschodnia w formie krótkiej ulicówki, o zróżnicowanej kompozycji. Pierzeja zachodnia odsunięta ok. 20 m od drogi, tworzy regularny ciąg architektoniczny, złożony z jednoro­dnych zagród 2-budynkowych, wzniesionych w 1. 20-tych XX w.; zagrody zorientowane pilasto (schodkowe) względem siebie. Po wschodniej stronie drogi zagrody luźno rozmieszczone, 2-budynkowe z ryglowymi stodołami. W obrębie tego układu brak zadrzewienia przydrożnego. Całość układu nie podlega ochronie konserwatorskiej, za wyjątkiem poszczególnych obiektów o wartościach kulturowych.

Mapa Żarnówka z 1940 roku

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *