Włodzisław (do 1945 Baumgarten)

Wieś położona w odległości ok. 6 km na południowy zachód od Golczewo na drodze wiodącej do Przybiernowa, w gminie Przybiernów, powiatu goleniowskiego.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1438, kiedy to wzmiankowany jest niejaki Johannes Bomgarden z Baumgarten. Od 1440 roku, wieś była we władaniu rodu von Flemming. W 1491 r. wymienianych jest trzech członków rodu jako współwłaściciele: Heinrich, Kurt i Joachim.

fot. Widokówka z 1913 roku. Kolekcja Wojciech Janda

W 1628 roku trzy udziały wynoszą łącznie 18 ½ łanów, 4 ½ łanów chłopskich, owczarnię i karczmę. W 1595 r. znajdowały się tu 23 gospodarstwa i 6 chłopów małorolnych.  W tym samym roku Ewald von Flemming opuścił 3 gospodarstwa. W 1717 wymieniane są 2 udziały, lista nazwisk 8 rolników. W 1780 z kolei wymienia się tu folwark, 25 domów, 8 rolników i 5 chałupników. W 1870 folwark posiada 1386 akrów, 83 mieszkańców, a wieś 21 właścicieli z 1176 akrami i 163 mieszkańców.

fot. Widokówka z 1908 roku. Kolekcja Wojciech Janda

fot. Widokówka z 1941 r. z portalu Wikimedia Commons

W folwarku pod koniec lat 30-tych XX w. hodowano około 160 sztuk bydła, 50 sztuk trzody chlewnej i trzymano 30 koni. Po wojnie w folwarku utworzono PGR. W latach 70-tych był własnością prywatną, a od 1988 roku powstała tam prywatna wytwórnia soli kąpielowych. Na północny wschód od dworu znajdował się niewielki park dworski, dziś niestety zdziczały.

fot. Plan sytuacyjny folwarku w roku 1992. Ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie

fot. Zdjęcie dworu z 1992. Ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie

fot. Budynki mieszkalne, należące przed wojną do folwarku- rok 1992. Zdjęcia ze zbiorów Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie

fot. Zdjęcia dworu z 1998 r., na dolnym zdjęciu piece z wnętrza dworu. Zdjęcia z Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie.

Flemmingowie posiadali majątek ponad 400 lat. Ostatni z rodu, Juliusz, traci dobra włodzisławskie w 1846 roku. Kolejnym właścicielem jest Christian Friedirch Hasse, a od 1855 Joachim Friedrich Tiedke, który był również dzierżawcą folwarku w Strzegowie i to prawdopodobnie on wybudował nowy dwór w Włodzisławiu. Był to budynek z elementami barokowymi, datowany na 1867 rok. Na krótki okres od roku 1884 majątek przechodzi w ręce rodziny Struck. W 1892 r. dobra przechodzą w ręce rodu von Plӧtz z Wiejkowa. Po nich przez krótki czas od 1914 do 1920 majątkiem rządził Paul Klütz. Od 1928 do końca II wojny światowej ostatnim właścicielem był dr. Reinhard Leistikow.

W Włodzisławiu znajdowały się dwa kościoły. Pierwszy wybudowany w centrum wsi z średniowieczną historią był kościołem ewangelickim. Do 1697 kościół ten był typowo chłopskim kościołem, do którego szlachta nie chodziła. Dopiero po przebudowie stał się kościołem szlacheckim.

fot. Kościół ewangelicki w roku 1908

fot. Kościół, zdjęcie z sierpnia 2024. Zdjęcie wykonał fotograf Przemysław Budziak

Drugi kościół tym razem staro luterański, wybudowano w 1861 roku w zachodniej części wsi. Był to kościół ryglowy, który został rozebrany po 1945 roku.

fot. Kościół staro luterański w roku 1939. Zdjęcie z portalu polona.pl

Przy w jeździe do wsi od strony Moracza znajduje się cmentarz, pochodzący z połowy XIX w. Dziś jest to cmentarz katolicki, na którym nie zachowały się przedwojenne nagrobki byłych mieszkańców.

fot. Zdjęcie lotnicze Włodzisławia z czerwca 2024. Zdjęcie wykonał Zbigniew Wilkowski

We wsi tuż koło kościoła, od połowy XIX wieku znajdowała się szkoła. W 1939 roku we wsi mieszkało 248 osób. W 2021 roku mieszkało tu 115 osób.

fot. Plan wsi z 1823 roku

fot. Mapa wsi z 1941 roku

Tłumaczenie z języka niemieckiego Tomasz Wetta